Noterin Hukuki Sorumluluğu ve Tazminat Davası
Makale Başlıkları
Noterin Hukuki Sorumluluğu ve Tazminat Davası
Noterlik Nedir?
Hukukumuzda noterlik, 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nda düzenlenmiştir. Noterlik, hukuk güvenliğini sağlamak ve çıkan uyuşmazlıkları giderebilmek için yapılan işlemleri belgelendiren ve kamu hizmeti özelliği taşıyan bir kurumdur. Noterlerin aleyhine maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. Bu davalar noteriı gerçekleştirdiği işlemler sonucunda zarar meydana gelmesi sonucu açılır. Noterlik Kanunu madde 162/1 uyarınca noterin işini yapmaması, hatalı yapması, eksik yapması maddi manevi tazminata konu edilebilir.
Noterlerin Hukuki Sorumluluğu
Noterlik Kanunu madde 1’e göre noterlik, bir kamu hizmetidir ve amacı hukuk güvenliğini sağlamak ve uyuşmazlıkları engellemektir. Bu sebeple noterlerin sorumluluğu kusursuz sorumluluktur. Kusursuz sorumluluk, kusur olmadığı halde oluşan zarardan sorumlu tutulmaktır.
Noterlik Kanunu madde 162 uyarınca notere, kendisinin veya çalışanının yaptığı işlerden ötürü kusursuz sorumluluk rejimi uygulanır. Notere, kusursuz sorumluluk rejimince tazminat sorumluluğu yüklenebilmesi için; noterın veya çalışanının bir eylemde ve işlemde bulunması, anılan eylemden ve işlemden ötürü zarar doğması, bu eylem veya işlemle zarar arasında illiyet bağının olması gereklidir.
Notere karşı tazminat davası açan davacının, eylemin veya işlemin gerçekleşmesinde noterin kusurlu davranıp davranmadığını ispat etmesi gerekmez. Kusursuz sorumluluktan bahsedilen durum, zarar görenin kusuru kanıtlama yükümlülüğü altında olmamasıdır.
Noterlerin Hukuki Sorumluluğunu Kaldıran Haller
Noter, gerekli özen gösterilse bile zararın yine de doğacağını ispat ederse tazminat yükümlülüğünden kurtulur. Buradaki önemli nokta ispat etmektir. Yani noter sadece iddiasıyla tazminat yükümlülüğünden kurtulamaz, ispat şarttır. Şayet zarar ve noterin eylem veya işlemi arasındaki nedensellik bağını kesecek bir durum ispat edilirse noterın tazminat yükümlülüğü kalkar. Bu durumun ispat yükü tamamen notere aittir.
Bahsedilenler haricinde noter, eylem veya işlemi sebebiyle ortaya çıkan zararın aşağıdaki sebeplerden doğduğunu ispatlarsa sorumluluktan kurtulabilir:
Zararın mücbir sebepten ötürü meydana geldiğini ispatlayan noter sorumluluktan kurtulur. Mücbir sebepten kastedilen; noterin iradesi haricinde gerçekleşen yangın, sel, deprem gibi durumlardır.
Zarar gören kişinin tam kusurunun ispatlanması durumunda noterin tazminat sorumluluğu kalkar.
Noter, zararın üçüncü bir şahsın ağır kusuru halinden ileri geldiğini kanıtladığı zaman tazminat sorumluluğundan kurtulur.
Bu haller dışındaki noterın eylem ve işlemleri sebebiyle meydana gelen tüm maddi zarar noter tarafından karşılanmak zorundadır.
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin, 2015/3705 Sayılı kararında; davalı noterin vekâletnameyi düzenlediği anda şahsından beklenen dikkat ve özeni göstermediği belirlenerek, kamu hizmeti amacıyla görev yapan noterin, gereken dikkat ve özeni göstermemesi noterin sorumluluğunda olduğundan, davacının maddi kayıplarının belirlenmesi ve davalılardan tazminine karar verilmesi gerekirken; itibar edilmeyen gerekçelerle davanın reddine yönelik hüküm kurulmuş olmasını uygun görmemiş ve bozma kararı vermiştir.
Noterin Kusurlu Davranışı
Kusurun Mahiyeti
Noterler kasten veya ihmali davranışlarıyla karşılarına çıkan bir işlemi eksik veya yanlış yapmalarından dolayı sorumlu tutulurlar. Noterin kusurlu işlemi, bir işin hiç yapılmaması veya eksik yapılması gibi olumsuz bir fiille söz konusu olabilirken, işin yanlış yapılması gibi olumlu bir fiille de meydana gelebilir. Noterlik Kanunu madde 162/1’de kusurun derecesi açısından bir ayrım olmadığına göre, çalışanın kasten gerçekleştirdiği bir fiilden de noterin sorumluluğuna gidilecektir.
Zarar
Noterin sorumluluğunun oluşabilmesi için, noterin yapmış olduğu işlemlerden bir zarar meydana gelmesi gerekmektedir. Ortada bir zarar yoksa noterın de sorumluluğu yoktur. Noterlerin sorumlu olduğu zararlar kanunda açıklanmadığı için sorun genel hükümlere göre çözümlenmelidir. Noterlerin maddi ve manevi zararlarda sorumluluğunda Borçlar Kanunu madde 41 vd. hükümleri uygulanacaktır.
Noterin Rücu Hakkı
Noterın, Noterlik Kanunu madde 162/1 uyarınca ödemiş olduğu tazminat miktarını işin yapılmamasına, hatalı yahut eksik yapılmasına neden olan stajyer veya noterlik personelinden isteme hakkı vardır.
Yetkili ve Görevli Mahkeme
Noterin hukuki sorumluluğuna dair açılacak davalarda genel mahkemeler görevlidir. Yetkili mahkeme ise işlemi yapan noterin bulunduğu yer mahkemesidir. Ancak bu yetki özel olduğundan noterin ikametgâh adresi de genel yetki çerçevesindedir.
Noterin Sorumluluğu İle İlgili Yargıtay Kararı
Sahte Vekaletname İle Tapuda Taşınmaz Devrinde Notere Açılan Tazminat Davası:
Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin 2016/6202 sayılı verdiği karada: Yolsuz tescil sebebiyle tapu kayıtlarının iptali ile asıl malik adına tescil edilmesi sebebiyle uğranılan zararın vekâletname ile düzenlenmesiyle bu sahte vekâletnameyi tapuda tescil işlemine dayanak olarak alınmasının meydana getirdiği bu durumda, davacının zararı ile tapuda gerçekleşen işlemle arasında uygun illiyet bağının kesildiğinden bahsedilemeyeceği gibi vekâletnamede yararlanılan asıl malikin sahip olduğu sahte nüfus cüzdanının iğfal kabiliyetinin olmaması sebebiyle de davalı noter vekilinin şahsından beklenen dikkat ve özeni göstermediği, davacının zararının, sahte vekâletname ve tapu dairesinde gerçekleştirilen işlemden meydana geldiği, kusursuz sorumluluk ilkelerince zararın tazminine dair koşulların gerçekleştiği ve tazminat miktarının yönetimce saptandığı anlaşıldığından Hazine ve Noter vekiline açılan davanın kabul edilmesi hukuki açıdan uygundur.