Vergi Suç ve Kabahatleri Nelerdir?
Makale Başlıkları
Devletin; kamu hizmetlerini sürdürebilmesi, ülke iç ve dış güvenliğini tesis edilebilmesi, çalışanların maaşlarının yatırılabilmesi ve buna benzer pek çok sebepten ötürü vatandaşlarından vergi alması gerekmektedir. Anayasamızın 73. Maddesi “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür.” şeklinde düzenleme yaparak alınması lazım gelen vergilerin yasal zeminini oluşturur. Verginin kanunlarda öngörüldüğü şekilde toplanması sayesinde sistemin işleyişi sekteye uğramayacak, ekonomi ve ülkedeki paranın işleyişi kontrol altında tutulacak, kayıt dışı ekonomi beslenmeyecektir. Alınacak vergilerin vatandaşa dağılımı gelirleri ile orantılı ve hakkaniyet sınırları içerisinde olmalıdır. Bunları sağlamak ve vergilerin toplanmasında aksaklıkları gidermek amacıyla vergi cezaları öngörülmüştür.
Vergi suçundan ne anlaşılması gerektiğine bakacak olursak eğer, farklı tanımlar olmakta birlikte devlet hazinesi aleyhine işlenen ekonomik suçlar olarak yapılan tanım en yaygın olanıdır. Bu suçun işlenmesi devletin gelir kaynaklarında azalmaya sebep olunacaktır. Vergi suç ve kabahatleri Vergi Usul Kanunu başta olmak üzere, Gümrük Kanunu, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve diğer vergi kanunlarında düzenlenmiştir. Bu anlamda üç tane durumda vergi yaptırımı öngörülmüştür, bunlar vergi zıyaı, özel usulsüzlük ve genel usulsüzlük.
Vergi Suç ve Kabahatleri Unsurları Nelerdir?
Bu suçun oluşumu esasında en az iki unsurun varlığına bağlı tutulmuştur. İlki yapılan bir davranışın Vergi Usul Kanunu hükümlerine ayrılık oluşturması gerekliliğidir. Bu davranış suç ve kabahatimizin maddi unsurunu oluşturur. İkinci unsurda ise yapılan bu hareket suçun failinin kusurlu iradesinden mütevellit olmalıdır, bu da manevi unsurunu oluşturur.
Maddi Unsur: Vergi mükellefleri, sorumluları, bunlarla ilişiği bulunan 3. Kişilerin yapmış bulunduğu hukuka aykırı davranıştır. Bu davranış olumlu ya da olumsuz olabilir ve yaptırıma tabi tutulabilmesi için hukuk düzeninde bir ihlal yaratması gerekir. Kanunda sayılan bazı tipik suçlarda ayrıca bu davranışın vergi zıyaına sebep olması şartı da aranır.
Manevi Unsur: Yukarıda da belirtildiği üzere yapılan davranışı yaptırıma tabii tutarken kusuruna dikkat edilecektir. Böylece kast ile mi taksir ile mi hareket edilerek suçun işlendiğine göre farklı sonuçlarla karşılaşılacaktır.
Kusurluluğu Kaldıran Haller Nelerdir?
- Vergi Usul Yasası’nda kusurluluğa ve dolayısıyla suçu kaldıran unsurlara yer verilmiştir. Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı durumlarında kanun bu kişilerin vergi ödevlerinin yerine getirilmesi için onların veli veya vasilerini görevlendirmiştir. Eğer bu kişiler vergi hukuku anlamında yaptırıma tabi bir sonuca sebep oldularsa, ödevlerini yerine getirmeye yetkili olan veli veya vasileri sorumlu tutulacaktır.
- Geçici Sebepler, Alkol, Uyuşturucu Etkisi, burada ise kişinin bu geçici etkiye kendisinin sebep olup olmadığı hususu mühimdir. Zira eğer kişi iradesi ile bu maddelerin etkisindeyken vergi suçu işlemişse buna katlanacaktır.
- Hata; hata halinde sorumsuzluk sadece kasten işlenebilen vergi suçlarında mümkündür. Aynı zamanda yapılan hata yanılma sonucu gerçekleşmişse vergi cezası veya usulsüzlük cezası kesilemez.
Vergi Suç ve Kabahatleri Vergi zıyaı nedir?
VUK madde 341’de bu durum düzenleme bulmuştur. Maddeye göre vergi verecek kişilerin ödev ve görevlerini yerine getirmemeleri, getirseler bile eksik getirmeleri sonucunda ortaya çıkacak olan vergi kaybı, zıyaı durumudur. Vergilerin en hızlı ve en az kayıpla toplanması sistemde çatlakların olmaması için önemlidir bu sebeple vergi kaybına sebep kişi cezalandırılacaktır. VUK 344. madde metninde davranışıyla kayba sebep olan kişiye verilecek olan ceza da düzenlenmiştir. Bu davranış vergideki tarh dönemini geçtikten sonra anlaşılacaktır. Vergi zıyaı suçunda önemli olan husus vergi kaybına sebep olunmasıdır, bu davranışı gerçekleştiren kişinin hangi amaçla bunu yaptığının önemi yoktur, yani kast unsuru aranmaz. Bu suça para cezası uygulanır ve kayba uğrayan verginin 1 katı para cezası kesilir. Cezanın artıp azalacağı durumlar da mevcuttur. Son olarak diğer vergi suçlarından ayırmak için önemli bir farkı belirtmek gerekir, vergi zıyaında kaybın oluşabilmesi için ilgili davranışın verginin tarh döneminden sonra ortaya çıkarılmış olması gerekmektedir.
Vergide Genel Usulsüzlükler Nelerdir?
VUK madde 352’ de genel usulsüzlük halleri, birinci dereceden ve ikinci dereceden olmak üzere ikili bir ayrımla düzenlenmiştir.
Birinci dereceden olanlar şunlardır;
- Vergi harçlarının, beyannamelerinin zamanında teslim edilmemesi
- Tutulması mecburi olan defterlerin tutulması
- Defter tutulsa bile bu defterdeki bilgilerin eksik, yanlış, usulsüz olması
- İşe başlayan kişilerin zamanında bildirilmemesi
- Onaylanması gerekli defterlerin onaylatılmaması
İkinci Dereceden Usulsüzlükler;
- Kanunda yazılı bildirilmesi gerekli hususların zamanında bildirilmemesi(işe başlama durumu istisna, o yukarı sayılmış olduğu gibi birinci dereceden usulsüzlüktür.)
- Vergi karnesinin süresi dolmasına rağmen on beş gün sonra dahi alınmaması
- Onaylanması zorunlu defterlerin onayının geç yapılması
- Vergi beyanlarının, evrakların, belgelerin kanuna uygun şekilde yapılmaması
- Bulunması gerekli evraklardan bulunmayanlar eğer kanunun doğruluk ve açıklığına uygunsa ikinci dereceden sayılırlar
Genel usulsüzlüklere maktu cezalar öngörülmüştür. Yani hazırlanan cetveldeki cezalara göre genel usulsüzlük yapan kişiye, birinci veya ikinci derece oluşuna göre cetveldeki orana göre ceza uygulanır. Cetveldeki öngörülmüş ceza oranları her yıl güncellenir.
Vergide Özel Usulsüzlükler Nelerdir?
Bu usulsüzlük şekli genel olan şekline göre daha fazla öneme sahiptir ve vergilendirme sürecinin düzgün işlemesi adına yaptırımları daha ağır tutulmuştur. Ticari, zirai ve sınai gibi vergi mükelleflerinin önemli kısmını ilgilendiren bir usulsüzlük şeklidir. Fatura, makbuz, fiş gibi belgelerin alınmaması veya verilmemesi bu usulsüzlüğe örnektir. VUK madde 353’te düzenleme bulmuştur. Maddeye göre sırasıyla bu usulsüzlüğü incelemek yerinde olacaktır.
- Serbest meslek makbuzu, gider pusulası, fiş gibi belgelerin alınmaması veya verilmemesi
- Giriş ve yolcu taşıma biletlerinin, ödeme kaydeden cihazla verilen fişin, perakende satışlarda verilmesi lazım gelen fişin verilmemesi
Bu iki madde hariç kalan alınması, verilmesi gerekli belgelerin alınması, verilmesi halleridir.