Ceza Hukukunda Temyiz Kanun Yolu

 

Temyiz Kanun Yolu Nedir?

Ceza hukukunda temyiz kanun yolu Ceza Muhakemesi Kanunu md. 286 ve md. 307 arasında düzenlenmiş ve 01.06.2005’te bu kanunda kendine yer edinmiştir. Temyiz, istinaf mahkemesinin vermiş olduğu kararın değiştirilerek veya iptal edilerek yeni bir sonuç elde edilmesi olanağını sağlar. Bu imkânın sağlanmasında görevli mahkeme Yargıtay’dır.

Temyiz kanun yolunun amacı; hukuk birliği içerisindeki aksaklıkları ve hukuka aykırılıkları çözerek sistemde ortaya çıkabilecek hataların seviyesini minimuma indirgeyerek devamlılığı sağlayabilmektir. Yargıtay önüne gelen dosyayı yalnızca hukuki açıdan değerlendirir. Dosyaların sadece hukuka uygun olup olmadığının denetlendiği temyiz sürecinde delil toplanamaz, tanık dinlenemez, keşif yapılamaz.

Temyiz Merciinin Yapısı

Temyiz kanun yolunda görevli mahkeme Yargıtay’dır. Yazımız, Ceza Hukuku alanında temyiz süreci olduğu için, CMK adına karar organlarından bahsetmek isabetli olacaktır.  Bunlar: Ceza Daireleri, Ceza Genel Kurulu, Büyük Genel Kurul, Başkanlar Kurulu, Birinci Başkanlık Kuruludur.

Bu yapıların görevleri ve aralarındaki iş bölümü Yargıtay Kanunu’nda açıklanmıştır. Yargıtay Büyük Genel Kurulunun verdiği kararlar kesindir ve bu kararlara karşı başka bir yere başvurma imkanı yoktur.

 

Temyiz Kanun Yolunun Kapsamı

CMK md. 286’ya bakıldığında, İstinaf Mahkemelerinin bozma dışındaki kararları için temyiz yoluna başvurulabileceği görülür. Ancak bu hükme bazı istisnalar getirilmiştir. Bu istisnalar ceza miktarına göre belirlenmiştir. Ceza Muhakemesi Kanunu md. 286/2’de temyiz kapsamına girmeyen konular sayılmıştır, bu sayılanlar dışında kanun hükmü doğrultusunda temyiz yoluna başvurulabilir. Örneğin ilk derece mahkemelerinde verilen beş yıl veya daha az hapis cezalarını artırmayan bölge adliye mahkemesi kararları temyiz edilemez veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda ilk derece mahkemelerinde verilen hükümlere ilişkin her türlü bölge adliye mahkemesi kararlarına karşı temyiz yoluna gidilemez. Ceza Muhakemesi Kanunu md. 286/2’de sayılanlar temyiz edilemeyecek kararlar olsa bile 286/3’te sayılan suçlar için temyize gidilebilir. Bu suçlara örnek verecek olursak: Cumhurbaşkanına hakaret, halkı askerlikten soğutma, devletin egemenlik alametlerini aşağılama…

Temyiz Başvurusu Nasıl Yapılır?

Temyiz, istinaf mahkemesinin kararlarına karşı gidilen bir yol olduğu için, temyiz dilekçesi istinaf mahkemesine verilerek yapılır. Sanığın tutuklu ya da hükümlü olduğu durumlarda ise, temyiz dilekçesinin cezaevi müdürlüğüne verilerek başvuru yapabilme olanağı mevcuttur.

Temyiz Süresi Ne Kadardır?

Ceza Muhakemesi Kanunu md. 291’e bakıldığında temyiz süresinin, hükmün açıklanmasından itibaren 15 gün içinde mahkemeye dilekçe verilerek veya zabıt katibine sunularak başvurulabileceği görülür. Tarafların hazır olmadığı bir duruşma gerçekleştiyse, süre tebliğ tarihiyle işlemeye başlar.

Temyiz Nedenleri Nelerdir?

Temyiz sebepleri Ceza Muhakemesi Kanunu md. 289’da sayılmıştır. Buna göre mahkemenin hukuka aykırı bir şekilde karar vermesi, hâkimlikten yasaklanmış hâkimin göreve devam ederek karar vermesi, hâkimin dosya için ret kararı olmasına rağmen hükme katılması, mahkemenin görevi olmamasına rağmen dosyada kendini yetkili veya görevli görmesi, Cumhuriyet savcısının ve mahkemede kanunen hazır olarak bulunması zorunlu olan kişiler olmadan hüküm verilmesi, duruşmalı olarak verilen hükümde açıklık kuralının ihlal edilmesi, gerekçeli kararlarda gerekçenin belirtilmemesi, önemli konularda savunma hakkının kısıtlanması, hukuka aykırı delillerin mahkemede isnat edilmesi temyiz sebepleri olarak gösterilmiştir.

Kimler Temyiz Hakkına Sahiptir?

Kimlerin temyiz hakkına sahip olduğu Ceza Muhakemesi Kanunu md. 260’ta açıklanmıştır. Buna göre davanın tarafı asıl bu hakka sahip olandır ama bununla birlikte yasal temsilciler, anne, baba, eş ve davaya müdahil olanlar da temyiz yoluna başvurma hakkına sahiptir. Cumhuriyet savcısı da sanığın lehine veya aleyhine temyiz başvurusu yapabilir.

Temyiz İncelemesine Başlanması

Temyiz incelemesi iki şekilde yapılır: Duruşmalı ve duruşmasız (yazılı) olmak üzere iki şekilde. Temyiz incelemesinde davanın duruşmasız yapılması kural, duruşmalı yapılması ise istisnadır.

 

Temyiz İncelemesinin Duruşmalı Olarak Yapılması

Bu istisnai durum Ceza Muhakemesi Kanunu md. 299/1’de düzenlenmiştir: “On yıl veya daha fazla hapis cezasına ilişkin hükümlerde, Yargıtay, incelemelerini uygun görmesi halinde duruşma yoluyla yapabilir. Duruşma gününden sanığa, katılana, müdafi ve vekile haber verilir. Sanık, duruşmada hazır bulunabileceği gibi, kendisini bir müdafi ile de temsil ettirebilir.” Bununla birlikte sanığın, müdahilin, cumhuriyet savcısının veya vekilin istemiyle temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenebilir. Fakat tutuklu sanıklar duruşma isteminde bulunamaz.

Yargıtay’ın Bozma Kararı Nedir?

Bozma kararı, temyiz yoluna başvurulan dosyaların Yargıtay tarafından incelip, hukuka uygun olmayan bir karar olduğunda, dosyanın geldiği mahkemeye geri gönderilmesi şeklinde olur. Yargıtay bozma işlemini, dosyanın tamamı üzerinde veya dosyanın bir kısmı için yapabilir. Yargıtay kararı bozduğunda yalnızca dosyayı hükmü veren mahkemeye geri göndermekle mükelleftir, bizzat karara bağlayamaz. Ancak uygun görürse, ilgili gördüğü mahkemeye de dosyayı yollayabilir.

Yargıtay’ın Onama Kararı Nedir?

Onama kararı, temyiz yoluna başvurulan dosyaların Yargıtay tarafından incelenip, hukuka uygun bulunarak, dosyanın geldiği mahkemenin kararının isabetli olduğu kanaati verilmesidir. Bu duruma esastan ret kararı da denir. Temyiz incelemesi sonucu verilen onama kararı kesindir. Bu kararla birlikte olağan kanun yolları tüketilmiş olur.

Yargıtay’ın onama kararı haricinde, düzelterek onama şeklinde bir kararı da mevcuttur. Düzelterek onama, istinaf mahkemesinde verilen kararların basit hatalar içermesi neticesinde, bu hataların giderilerek dosyanın düzeltilmesidir.

Yargıtay’ın Düşme Kararı Nedir?

Şikayetten vazgeçilmiş olması, zamanaşımı süresinin dolması gibi sebepler olduğunda, hakim davanın düşmesine karar verir. Olağan dava zamanaşımı süresinin geçmesiyle birlikte temyiz yargı mercii davanın düşmesine hüküm verir. Zamanaşımı suçlara göre değişir, bunları şöyle sıralayabiliriz: Ağırlaştırılmış müebbet için 30 yıl, müebbet için 25 yıl, yirmi yıldan az olmayan cezalar için 20 yıl, beş yıldan çok yirmi yıldan aşağı cezalar için 15 yıl, beş yıldan yukarı olmamak üzere hapis veya adli para cezası uygun görülen suçlar için 8 yıl geçmesiyle dava hakkında düşme kararı verilir. Davanın düşmesiyle aynı dosyadaki diğer kararlarda hükümsüz olur. Temyiz yargılaması sırasında ister esas mahkemesinin hükmünden önce, ister yargılama süresi içinde olsun, davanın düşürülmesini gerektiren sebeplerin ortaya çıkması halinde, Yargıtay dosya hakkında düşme kararı verir. Lehe bir karar verilmesi gerekiyorsa, düşme kararı değil, lehte olan karar verilmelidir.

Yargıtay’ın Islah Kararı Nedir?

Yargıtay’ın ıslah kararı, dosyanın gönderildiği mahkemenin kararı kaldırıp yerine yeni bir karar koymasıdır. Hüküm bozulur, kendisi düzeltir ve yeni karar dosyaya eklenir.

Temyiz Süreci İle İlgili Yargıtay Kararı

Yargıtay 2. Ceza Dairesi’nin 17.05.2018 tarihli, 2016/769 esas numaralı ve 2018/6438 karar numaralı dosyasına bakıldığında Ceza Muhakemesi Kanunu md. 289’da geçen hukuka kesin aykırılık hallerinden ve “g” bendinde geçen hükmün gerekçeyi içermemesine bir örnek teşkil eder. Sanık hakkında 26/09/2013 tarihli hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına dair karara atıfta bulunmakla yetinilerek gerekçeden yoksun olarak hüküm kurulması sebebiyle Yargıtay, sanık müdafiinin temyiz talebini yerinde bulmuş ve bozma kararı vermiştir.

Konuyla alakalı ayrıntılı bilgi ve danışmanlık hizmeti almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.