Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’da değişiklik yapılması amacıyla 25.05.2021 tarihinde 44 milletvekilinin imzası ile komisyona sunuldu. Komisyonun incelemesi sonucu onaylanarak meclisin oylamasına gönderilen bu kanun değişikli Hükümlüler için hem olumlu hem de olumsuz sonuçlar içermektedir. Yazımızın içeriğinde de bu düzenlemelerin olumlu ve olumsuz yönleri incelenecektir.

1. Ceza İnfaz Kurumları Ve Tutukevleri İzleme Kurulları Kanun’daki Değişiklikler

Her ne kadar Ceza ve Güvenlik Tedbirleri İnfazı Hakkındaki Kanun’a dair bir değişikli olmasa da bu değişiklik de hükümlüler için önem arz etmektedir. Bu sebepten ötürü yazımızın içeriğinde bu hususa da yer verme gereği hissetmekteyiz.

Kanun teklifi ile Hükümlü ve tutukluların nakilleri için kullandıkları araçları, adliye binalarında bekledikleri alanları ve sağlık kuruluşlarında tedavi gördükleri bölümleri, izleme kurulları inceleyebilecek ve yönetici ve görevlilerden bilgi alabilir ve tutuklu ve hükümlüleri dinleyebilir. İzleme kurumları bu bilgiler doğrultusunda hazırlamış oldukları raporların birer örneği Kamu Denetçiliği Kurumu ve Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna gönderilebilecektir.

Yapılan bu değişikliğin amacı Uluslararası sözleşmelerle bağlı olduğumuz koşulları yerine getirmek ve ceza evlerinde insan haklarına daha uyumlu bir sistem kurabilmektir. Bu hususta izleyici kurulların raporları ve hükümlülerin ifadeleri önem arz etmektedir.

2. Yabancı Hükümlüler Denetimli Serbestlik Düzenlemesi

Yabancı hükümlüler için koşullu salıverme ve cezanın infazının tamamlanması durumlarında verilebilen sınır dışı edilme tedbirinin denetimli serbestlik tedbiri için uygulanabileceği düzenlenmiştir. Sınır dışı etme yetkisini ise İçişleri Bakanlığına tanımaktadır. Bu düzenleme ile Yabancı hükümlüler için uygulanabilecek tedbirlerin arttırılması hedeflenmiştir.

3. Cumhuriyet Başsavcılarına Verilen Denetim Yetkisi

Meclise sunulan kanun teklifi ile Cumhuriyet Başsavcılarına, Cumhuriyet savcılarının vermiş olduğu “kavuşturmaya yer olmadığı” kararı gibi soruşturmayı sonlandıran kararları denetleme yetkisi tanındı. Meclise sunulan gerekçede her ne kadar yargı birliğinin oluşması ve farklı çeşit kararların çıkmasının önlenmesi hedeflendiği söylense de bu hususta önemli çekinceler bulunmaktadır.

Cumhuriyet savcılığı makamı her ne kadar yargı örgütünde önemli bir yere sahip olsa da kamu davalarında bir nevi taraf mahiyeti taşımaktadır. Bu sebepten ötürü Cumhuriyet savcılarının üstünde bulunan bir makamdan böyle bir denetim ve düzeltme baskısının bulunması Cumhuriyet savcılarını kamu davası açma yönünde baskılayabilir ve yargı bağımsızlığını zedeleyebilir. Ayrıca HSK da yer alan yetkilerin önemli bir kısmının yürütme organı tarafından seçilmesi ve savcıların HSK tarafından atanması sebebiyle Cumhuriyet Başsavcılarına böyle bir denetim yetkisi tanımak yürütme organının yargı organı ile birbirini daha da yakınlaştırmaktır. Her ne kadar varsayımsal olarak konuşsak da Cumhuriyet Başsavcılığı makamına böyle bir yetki tanınmış olması, yargı bağımsızlığının ve yargıya güvenin zedelenmesini sağlayabilecektir.

4. Hükümlü Anneler İçin Yapılan Düzenlemeler

İnfazı başlamış dahi olsa 10 yıldan daha az hapis cezası ile cezalandırılan veya adli para cezası hapis cezasına çevrilen kadın hükümlülerin, 15 yaşını doldurmamış çocuğunun bulunması ve çocuğun babasının hükümlü olması yahut ölmüş olması durumunda; kamunun yararının sağlanması ve çocuğun topluma faydalı bir birey olması amacıyla cezanın, çocuk yaşını doldurana kadar ertelenmesine Cumhuriyet Başsavcılığınca karar verilebilir. Ceza ertelemesi alan kadının erteleme süresince başka bir suç işlemesi durumunda erteleme kararı kaldırılarak cezanın infazına devam edilecektir. Ayrıca babanın cezasını doldurması veya salıverilmesi durumunda erteleme kararı kaldırılacaktır.  Verilen bu erteleme kararı sırasında zamanaşımı süresi duracaktır.

Kanunda düzenlendiği üzere bu haktan; terör faaliyeti çerçevesinde işlenmiş suçlardan, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan hükümlü olanlar ve herhangi bir suçu tekerrür edenler, disiplin ve tazyik cezasına çarptırılanlar faydalanamayacaktır. Her ne kadar Kanun Koyucu çocuğu ve  anneyi düşünmüş olsa da bu suçların toplumun yapısına daha çok zarar verdiğini ve bu suçlardan hüküm giyenlerin( disiplin ve tazyik cezasına çarptırılanlar hariç) yüksek risk taşımasından kaynaklı bu hükmünden dışında tutmuştur.

5. Ziyaret Süresi ve Hasta Ziyareti İznine Dair Düzenlemeler

Hükümlüler için güzel olan bir diğer değişiklik Ziyaret süresi ve hasta ziyareti iznine ilişkin. Kanun teklifi uyarınca, hükümlüler için ziyaret süresi 1 saat olan ziyaret süresi 1,5 saati uzatılmakta ve hasta ziyareti izni içinde ön görülen 1 aylık süre şartı kaldırılmaktadır. Bu düzenlemeler ile hükümlüler için daha iyi şartlar getirilmeye çalışılmaktadır.

6. Nakil Talebinde Bulunan Hükümlülere dair değişiklikler

Nakil talebinde bulunan hükümlünün maddi durumlarının yetersiz olduğunu belgeler aracılığıyla ispat etmeleri halinde, nakil olan hükümlüden nakil ücreti talep edilmeyecek. Sosyal devlet ilkesi gereğince devlet vatandaşlarına ekonomik ve diğer alanlarda yardımcı olmakla yükümlüdür. Nakil ücretinin talep edilmeyecek olması ise sosyal devlet ilkesinin getirdiği bir yeniliktir.

7. Yüksek Riskli Hükümlüler dair yapılan değişiklikler

Kamu düzeninin korunması, toplumun güvenliğinin sağlanması amacıyla terör suçları, örgüt üyesi olmak veya kurmak suçlarından hükümlü olanlar ve dışarı çıkması, iletişim kurması durumunda yüksek risk bulunan kişilerin avukat harici kişilerle yapmış olduğu görüşmeler kayıt altına alınacaktır. Yapılan bu görüşmelere dair kayıtlar hükümlünün bilgisi dahilinde yapılacaktır.

Elde edilen bu kayıtlar 1 yıl muhafaza edilecek ve kanunda belirtilen haller dışında kimse ile paylaşılmayacaktır. 1 yılın sonunda her hangi bir işlem yapılmayan kayıtlar ise derhal imha edilecektir.

Bu düzenlemenin amacı örgütlü suçlarda iletişimin engellenmesi ve tekrar organize olmalarının önüne geçilmesidir. Bu durum Kişisel verilen korunması kanuna aykırı olması sebebiyle risk teşkil etmektedir.  Dışarı ile iletişiminde risk bulunan kişilerin kimler olacağı gösterilmemektedir. Ayrıca bu kararı verecek makamdan da bahsedilmemektedir.

8. Hükümlülerin haberleşmelerine dair değişiklikler

Kanun teklifi uyarınca, hükümlü ve tutukluların savunma haklarını kullanabilmelerine yönelik olarak resmi makamlara ve avukatlarına elektronik posta gönderebilmelerine ve alabilmelerine imkan tanınmıştır. Hükümlü ve tutukluların kaldıkları infaz kurumlarının yeterli altyapıları olması şartı ile gerçekleşecek bu değişiklikle hükümlü ve tutukluların savunma haklarını daha etkin bir şekilde kullanmaları hedeflenmiştir.

Gönderilen elektronik postalarda, ilgililerin dışında 3. kişilerin erişimine engelleyici tedbirlerin idare tarafından alınması gerekmektedir. Bu konudaki alınacak tedbirler ilerleyen günlerde idare tarafından çıkarılacak yönetmelikler aracılığıyla düzenlenecektir.