Dopingle Mücadele Nasıl Yapılır?
Makale Başlıkları
Dopingle Mücadele Nasıl Yapılır?
“Dopingle Mücadele Nasıl Yapılır?” sorusuna yanıt vermek için, spor dünyasında kullanılan bir dizi strateji ve uygulamayı anlamak gerekir. Bu süreç birkaç temel adımdan oluşur.
Bir sporcunu rakiplerine karşı üstünlük sağlamak amacıyla önceden tanımlanmış yasaklı maddeleri kullanarak vücuduna üstün hareket ve enerji sağlaması ve bu şekilde haksız rekabete neden olmasına doping denilmektedir.
1999 yılında kurulan ve hükümetler üstü, uluslar arası bağımsız çalışan özerk bir kurum olan Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA), dünya çapında dopingle mücadele strateji ve kuralları geliştirmekte ve uygulamaktadır.
Ülkemizde ise dopingle mücadele 2011 yılında Spor Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan protokole uygun olarak Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) bünyesinde kurulmuş olan ve çalışmaları Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) tarafından tanınan TDMK tarafından yürütülmektedir.
TDMK, Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) tarafından geliştirilen veya güncellenen ve tüm dünyada sporcu, kuruluşlar, organizasyonlar vs. uymayı kabul ettikleri Dopingle Mücadele Kuralları (CODE) uygulanması için işlerliği sağlamaktadır.
Bu bakımdan Dopingle Mücadele Kurallarının yapıtaşlarından olan Yasaklı Maddeler Listesi, Dopingle Mücadele Talimatı ve Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnaları Standardı TDMK tarafından güncellenir, Türkçeleştirilir, yayınlanır ve federasyonlar tarafından işbirliği içerisinde uygulanması sağlanır.
Dolayısıyla dopingle mücadele kuralları, sporun ruhu diyebileceğimiz nitelikte temel değerlerin korunmasını sağlar. Zira doping tüm bu değerleri hiçe saymak ve adil sportif rekabeti yok saymak demektir ve ayrıca sporcunun sağlığının kalıcı olarak bozulmasına ve hatta ölümüne dahi neden olabilir.
Dopingle Mücadelede Kural İhlali
Dopingle Mücadele Talimatının 2.maddesi kural ihlallerini ayrıntılı olarak tanımlamış olup bu maddeye göre her sporcu Yasaklı Maddeler Listesi’nde yer alan maddelerin vücudundan girmesinden sorumludur.
Buna göre sporcudan alınan örnekte yasaklı maddelere rastlanılması veya yasaklı madde bulunduğuna ilişkin belirtilerin mevcut olması durumunda sporcunun bu maddeyi kasten, kusur veya ihmalden veya bilinçli kullanıp kullanmadığına bakmaksızın ve aynı şeklide başarılı olup olmadığına bakmaksızın kural ihlali olarak kabul edilecektir.
Yasaklı madde kullanmak dışında, yasaklı madde ticareti yapmak, başka bir sporcuyu yasaklı madde kullanmaya teşvik etmek ve doping örneği vermeyi reddetmek gibi durumlarda da kural ihlali yapılmış sayılacaktır.
“Dopingle Mücadele Nasıl Yapılır?” sorusuna yanıt olarak, Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu ve Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) tarafından belirlenen talimatlara uygun olarak bir dizi adımı takip etmek gerekmektedir. Bu adımlar, dopingle mücadele kuruluşunun talimatlarına ve doping kontrolünün her bölümünün sıkı bir şekilde uygulanmasına dayanır.
Bir sporcu veya diğer kişi, örnekte yasaklı bir maddenin kullanılması veya kullanılmaya teşebbüs etmesi halinde, suç ortaklığına girer ve bu durum, dopingle mücadele komisyonu tarafından ciddi bir şekilde değerlendirilir. Bu süreç, Türkiye Dopingle Mücadele Talimatı’na ve Dünya Dopingle Mücadele Ajansı’nın belirlediği uluslararası standartlara uygun olarak gerçekleştirilir.
Ayrıca, bir sporcu doping kontrolüne tabi tutulabilir ve bu süreçte örnek vermeyi reddederse, bu da dopingle mücadele talimatı kapsamında bir ihlal olarak kabul edilir. Dopingle mücadelede kural i̇hlali Tüm bu adımlar, yöntemi herhangi bir sporcuya veya diğer kişiye açık ve anlaşılır bir şekilde aktarmayı ve dopingle mücadelede adil ve etkili bir şekilde ilerlemeyi hedefler.
Doping Kontrolü
Doping kontrolleri Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu (TDMK) tarafından düzenlenir ve önceden tahmin edilebilir olmamasına dikkat edilir. Doping kontrolü yapılacak sporcular kura ile seçilebileceği gibi yarışmalarda derece elde edenler veya yarışmadan beklenmeyen bir üstün başarı sergileyen sporculara uygulanır.
Doping kontrolleri içlerinden en az 1 kişinin hekim olduğu ve bu konuda yetkili olan en az 2 Doping Kontrol Görevlisi tarafından yapılır.
Dopingle Mücadele Komisyonu
Dopingle Mücadele Komisyonu, sporcuya veya diğer kişiye, dopingle mücadele kural ihlali yapıldığını iddia eden bir bildirim gönderdiğinde, sporcu veya diğer kişi ön soruşturma hakkından feragat etmezse, yargılama ve hüküm aşamaları için dosya, sporcu ve diğer kişinin bağlı olduğu Ulusal Federasyon tarafından Ulusal federasyonun Disiplin veya Ceza Kuruluna sevk edilir.
Böyle bir sevk üzerine, Ulusal Federasyonun Disiplin veya Ceza Kurulu Başkanı, davanın görüşülmesi ve karara bağlanması için Kurulu toplantıya çağırır. Kurul üyelerinin önceden davaya müdahil olmamış kişilerden oluşması zorunludur.
Ulusal Federasyonun Disiplin veya Ceza Kurulu Başkanı, dosyanın incelenmesi konusunda dopingle mücadele konusunda uzman bir üyeyi raportör olarak atayabilir.
Disiplin veya Ceza Kurulu, taraflara karşı her zaman adil ve tarafsız olmalıdır. Disiplin veya Ceza Kurulu, yargılamanın her aşamasında;
yargılama sürecinin kesinliği, masrafları kişinin kendi karşılaması koşuluyla bir vekil tarafından temsil edilme hakkı, iddia edilen dopingle mücadele kural ihlalinin adil olarak zamanında bildirilmesi, iddia edilen dopingle mücadele kural ihlaline ve sonuçlarına ilişkin cevap, verebilme hakkı, tanık çağırıp sorgulama hakkı da dâhil, tarafların kanıt sunma hakkı, kişinin duruşmada, yargılama makamının kimliğini, sorumluluğunu ve masrafını belirlemesi koşuluyla, tercüman bulundurma hakkı, özellikle hak mahrumiyeti sürecine dair nedenlerin açıklanması da dâhil, zamanında, yazılı gerekçeli karar hazırlanması ilkelerine göre hareket eder.
Yargılama sürecini yürüten Disiplin veya Ceza Kurulları, ihlalin ilgili Ulusal Federasyona bildirilme tarihinden itibaren 14 gün içinde yargılamaya başlar, yargılamaya başlanmasından itibaren 20 gün içinde karar verir ve karar tarihini takip eden 10 gün içinde gerekçeli kararı taraflara bildirir.
Dopingle Mücadele Komisyonu, Dopingle Mücadele Müfettişleri aracılığıyla yargılamaya her aşamada katılabilir. Ayrıca Dopingle Mücadele Komisyonu, her şartta, soruşturmaların durumu, yargılamanın süreçleri ve sonuçlarıyla ilgili WADA’yı bilgilendirir.
Yargılamanın sonunda, bütün gerekçeleri, verilen hak mahrumiyeti ceza süresini ve mümkünse neden azami yaptırımın uygulanmadığına dair gerekçeleri içeren yazılı, tarihli ve imzalı bir Disiplin veya Ceza Kurulu kararı düzenlenir.
Dopingle Mücadele Kural İhlalinin Sonuçları
Türkiye Dopingle Mücadele Talimatına göre, bireysel sporlarda müsabaka sırasında yapılan bir doping kontrolünde tespit edilen bir dopingle mücadele kural ihlali halinde, dopingle mücadele kuralını ihlal eden sporcunun veya sporcuların elde ettiği tüm kazanımlar kendiliğinden iptal edilir, verilen madalyalar, puanlar ve ödüller geri alınır.
Bir turnuva sırasında veya turnuva kapsamında gerçekleşen bir dopingle mücadele kural ihlali durumunda, turnuvayla ilgili yetkili kuruluşun kararına bağlı olarak, sporcunun turnuvada elde ettiği bireysel kazanımların tümü iptal edilir, kendisine verilen madalyalar, puanlar ve ödüller geri alınır; ancak, sporcunun ihlalde kusurunun olmadığını kanıtlaması halinde, sporcunun ihlali gerçekleştirdiği müsabakanın dışındaki müsabakalarda elde ettiği bireysel sonuçlar, sporcunun bu ihlalinden etkilenmiyorsa iptal edilmez.
Yasaklı Bir Madde veya Yöntemin Tespit Edilmesi
Yasaklı bir madde veya yöntemin tespit edilmesi, kullanılması veya kullanılmaya teşebbüs edilmesi veya bulundurulması dolayısıyla uygulanacak hak mahrumiyeti cezasının süresi, indirim ve erteleme yapılabilmesi kaydıyla,
ilgili kural ihlalinin tanımlanmış bir madde dışındaki yasaklı bir madde ile gerçekleştiği, ancak sporcunun veya diğer kişinin dopingle mücadele kural ihlalinin kasten olmadığını ispat edemediği durumlarda ve ilgili kural ihlalinin tanımlanmış bir madde ile gerçekleştiği ve Dopingle Mücadele Komisyonunun veya yargılama makamının dopingle mücadele kural ihlalinin kasten olduğunu ispat ettiği durumlarda dört yıl ve belirtilen durumların dışında iki yıldır.
Örnek vermekten kaçınma, örnek vermeyi reddetme, örnek vermeme ve doping kontrolünün bir bölümünü bozma, bozmaya teşebbüs etme, hile yapma veya hile yapmaya teşebbüs etme hallerinde uygulanacak hak mahrumiyeti ceza süresi kural olarak dört yıldır, ancak sporcunun örnek alım işlemlerine katılmaması durumunda ceza süresi kural ihlalinin kasten olmadığını ispatlayabildiği takdirde iki yıldır.
Bir sporcunun veya diğer kişinin bir dopingle mücadele kuralını ikinci kez ihlal etmesi durumunda şu cezalardan en ağırı uygulanır: altı ay hak mahrumiyeti, kusur dışındaki nedenlerle yapılan indirimler dikkate alınmaksızın, ilk ihlal için uygulanmış olan hak mahrumiyeti cezasının yarısı veya kusur dışındaki nedenlerle yapılan indirimler dikkate alınmaksızın, başka bir şekilde ikinci kural ihlalinin ilk ihlal olduğu varsayılarak geçerli olacak ceza süresinin iki katı.
Bu şekilde süre belirlendikten sonra kusur dışındaki sebeplere bağlı olarak indirim yapılabilir.
Üçüncü kez gerçekleştirilen dopingle mücadele kural ihlali kural olarak ömür boyu hak mahrumiyeti cezasıdır.
Emsal Yargı Kararları
Tahkim Kurulu Kararı E. 2016/389, K. 2016/395
Bolu Spor Kulübü futbolcusu Berkant Eraslan’ın PFDK’nın 29.11.2016 tarih E.2016-2017/1083 K.2016-2017/477 sayılı kararına itirazı incelendi. İtirazın süresinde olduğu, gerekli harcın yatırıldığı görüldü. Yapılan müzakere neticesinde;
Duruşma talebinin reddine,
Esas hakkında karar verildiğinden yürütmenin durdurulması talebi hakkında ayrıca karar verilmesine yer olmadığına,
Bolu Spor Kulübü futbolcusu Berkant Eraslan’ın Türkiye Futbol Federasyonu Futbolda Dopingle Mücadele Talimatı’nın 5.1. ve 5.2. maddelerine aykırı eylemi nedeniyle, aynı talimatın Geçici 1. maddesi ve FİFA Doping Talimatı’nın 19/2. maddesi uyarınca 2 yıl hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılmasında sübut, hukuki nitelik ve cezanın tayini bakımından bir isabetsizlik bulunmadığı anlaşıldığından, başvurunun reddi ile cezanın onanmasına; oybirliği ile,
Kurulumuzun yaptırımın ertelenmesine ilişkin kararlarında ve FDT’nin 102. maddesinde belirtilen şartları taşımadığı anlaşıldığından “yaptırımın ertelenmesi” talebinin reddine; oybirliği ile karar verildi.