Haşhaş Ekim ve Üretimi Nasıl Yapılır? Mevzuata Aykırılıkta Cezai Durum Nedir?

Haşhaş Nedir?

Haşhaş gelincikgiller familyasına ait Papaver cinsinden bir bitkidir. Bu bitkinin kapsülünden afyon isimli uyuşturucu madde, tohumlarından da tüketilebilir haşhaş yağı çıkarılır. Hem yazın hem kışın ekilebilecek yapıda olup 30-170 cm aralığında boy uzunluğuna sahip olur. Merhemlerde, sabun yapımında, yemeklik yağlarda, hayvan yemi sanayide ve tıbbi ilaçlarda kullanılır.

Haşhaş Ekimi İçin İzin Nasıl Alınır?

Haşhaş ekimi yapılacak yerler Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenir. Toplam ekim miktarı, bir üreticinin ekeceği miktar ve tarla adedi ve Yönetmeliğin beşinci maddesinde izin belgesi verilmeyecek üreticilerin faaliyetleri dışındaki diğer hususlar Ofis aracılığıyla tespit edilir. Haşhaş ekimine izin verilen yerlerde ekim yapmak isteyen kişiler Ofisten mutlaka izin belgesi almak zorundadır. Bu izin belgesi kışın ekim yapılacağı zaman 1 Temmuz-30 Ekim arasında, yazlık ekim yapılacağı zaman 1 Şubat-15 Mart tarihleri arasında HÜBAS’tan Ofise başvurularak alınır. Başvuru yapıldıktan sonra ve başvuruların doğruluğundan emin olunduktan sonra Ofis tarafından izin belgesi düzenlenir. Bu izin belgesi, ekim alanlarının bir arada bulunmasına olanak verecek şekilde verilir. Bu belge bir üretim yılı için geçerli olur ve başkasına devredilemez ayrıca elektronik ortamda muhafaza edilir. Ekimi yapacak kişinin kimliği, alanın yüzölçümü ve sınırları Ofis tarafından mahallin mülki idare amirlikleriyle köy ve mahalle muhtarlıklarına bildirilir.

Haşhaş Ekimi İçin Kimlere İzin Belgesi Verilmez?

Belirtilen süre içinde başvuru yapmayanlara,  HÜBAS üzerinden müracaat etmeyenlere ve bunu muhtara onaylatmayanlara, yanlış beyanda bulunanlara, kaçakçılıktan ötürü kesinleşmiş cezası bulunanlara (afla cezası ortadan kalkmış olsa bile), kontrol edilemeyecek bölgelere ekim yapmak isteyenlere, 18 yaşını bitirmemiş olanlara, ekimden bir neden olmadan cayanlara haşhaş üretimi için izin belgesi verilmez.

Ekimden Vazgeçme

Haşhaş ekiminden cayan kişiler, kışın ekim yapanlar için aralık, yazın ekim yapanlar için mart ayı sonuna kadar izin belgesinin alındığını Ofis teşkilatına dilekçe yazarak durumu bildirmelidir. Dilekçenin bildirilmesinden sonra ofis, üreticilerin izin belgelerini geri alır, ekilmiş tarlaları sürdürür, biçtirir, gömdürür veya yaktırır.

Kaçak Ekim Sayılan Haller ve İmha

İzin belgesi alınmadan veya belgedeki yüzölçümünden daha fazla alan kullanan ya da belgede geçen alan yerine başka bir yere ekim yapan kişinin ektiği haşhaşlar kaçak sayılır. Bu gibi bir durum olduğunda kişi için hapis veya para cezası kararlaştırılır.

Kaçak bir şekilde elde edilen haşhaşların olgunlaşmış olanları,  çizilmiş olanları ve bundan elde edilen ham afyonun toplama ve imha etme masrafı ekiciye ait olarak ofise verilir. İzin verilmiş ancak kaçak şekilde ekilmiş olan haşhaşlar ve yasaklanmış yerlerde ekilmiş haşhaşlar; masrafları ekiciye ait olmak üzere sürülerek, biçilerek, ezilerek, gömülerek veya yakılarak imha edilir. Kaçak şekilde yapılmış bu ekimlerde, uyuşturucu nitelikteki maddeler ofise teslim edilir.

Haşhaş Ekiminde Aykırılıklara Verilen Cezalar

Ham afyon, hazırlanmış afyon ve bunların müstahzarları TCK’da uyuşturucu madde olarak sayılır. Haşhaş ekimini izinsiz bir şekilde yapan üreticiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve adli para cezası verilir. İzin alıp, belgede belirtilen alan dışında ekim yapan üreticiye altı aydan üç yıla kadar hapis cezası verilir.

Haşhaş Ekiminde Denetim

Haşhaş ekimiyle alakalı izinleri ve kontrolleri, Toprak Mahsulleri Ofisi yapar. Ofis, bu işleri halletmek için bir başkan, iki asil ve bir yedekten oluşan kontrol heyeti kurar. Kontroller, 1 Mart’ta başlamak ve kasım ayı sonunda bitirilmek üzere ofis tarafından üç devre şeklinde yapılır.  Haşhaş üretenlerin izin belgelerinde belirtilen ekiliş miktarı, üretim tahmini ve diğer özelliklerin doğruluğu üreticinin varlığında Kontrol Heyeti tarafından kontrol edilir. Bu kontrolden sonra üreticinin itirazı olursa belgeye aynen geçirilir. İnceleme esnasında üretici bulunmazsa, muhtar huzurunda yapılır. Üreticilerin durumu muhtardan öğrenmesinden sonra itirazı olursa, tebliğden itibaren 15 gün içinde ofise dilekçe yazarlar. İtirazlar en geç bir ay içerisinde karara bağlanıp ilgiliye bildirilir.

Kontrol heyetinin asli amaçlarından biri ekilen haşhaşların afyon üretimi için kullanıp kullanılmadığının tespit edilmesidir. Heyet çizilmiş kapsüllere rastlarsa bunu hemen tutanağa geçirir ve mülki idare amirliklerine bildirir.

Haşhaş ekimine izin verilmeyen bölgelerde bunu eken üreticilerin araştırılması ve önleyici tedbirlerin alınması mahalli mülki idare amirlerinin görevidir.

Ekimde muhtarların da belli görevleri ve sorumlulukları vardır: Köy ve mahallede haşhaş ekimi yapacak kişinin beyanlarının doğruluğunu tespit etmek, izin belgesi almadan ekim yapanları tespit etmek, kontrol ve itiraz heyetlerine doğru bilgi vermek, kanun ve yönetmeliklere uygun davranılıp davranılmadığını incelemek.

Kolluk teşkilatları, orman muhafız memurları, kır bekçileri, ihtiyar heyeti üyeleri, köy korucuları kanunlara aykırılık tespit ettiğinde bağlı oldukları merciiye haber vermekle yükümlüdür. Eğer bu görevler yerine getirilmezse kişiye kovuşturma yapılır.

Türkiye de Haşhaş Üretimi

Geçmişten günümüze dünyada en çok haşhaş üreten ülke Türkiye’dir. Bu bitkinin yeryüzünde kapladığı alan 140 bin hektardır. Toplam alanın 70 hektarı ise Türkiye’dedir. Ülkemiz, BM tarafından haşhaş üretimi konusunda Hindistan’la öncü sayılmıştır. Haşhaş üretimi 1933 yılına kadar serbest ve kontrole tabi değildir. Bu yıldan sonra özel bir birimle üreticiler denetlenmektedir. 1938 yılından sonra ise söz konusu denetim Toprak Mahsulleri Ofis’ine geçmiştir.

Haşhaş üretimi Türkiye’de Afyonkarahisar, Amasya, Balıkesir, Burdur, Çorum, Denizli, Eskişehir, Isparta, Konya, Kütahya, Manisa, Tokat ve Uşak olmak üzere totalde 13 şehirde yaklaşık 70 bin üreticiyle yapılmaktadır.

BM’nin 2019’daki bir raporuna göre Türkiye’de haşhaş üretiminin %90 arttığı tespit edilmiştir.

Ayrıntılı bilgi ve danışmanlık hizmeti almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.