Kişi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu (TCK Madde 109)

Kişi Hürriyetinden yoksun kılma suçu Türk Ceza Kanununun 109. maddesine (TCK madde 109) göre, bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalma özgürlüğünden yoksun bırakan faile kişi hürriyetinden yoksun kılma suçundan ceza verilir.

TCK madde 109 Suçunun Faili, Mağduru ve Maddi Konusu

Suçun faili herkes olabilir. Kamu görevlisi fail, görevindeki nüfusunu kötüye kullanarak suç işlerse ceza arttırılarak verilir.

Suçun mağduru herkes olabilir. Suçun mağduru, çocuk, beden ve ruh bakımından kendini savunamayacak kişi veya kamu görevlisi ise ceza arttırılır.

Suç, velayet hakkı elinden alınmış üçüncü dereceye kadar ebeveynler tarafından on altı yaşından küçüklere karşı işlenirse çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu oluşur.

Suç, kişilerin hareket özgürlüklerini korur yani suç ile kişilerin özgür iradeleriyle hareket edebilmelerinin önündeki engeller kaldırılmaya çalışılır.

Kişi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Unsurları

Maddi Unsur

Maddi unsur bir kimseyi bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakmak fiilinden ibarettir.

Hürriyetten yoksun kılma suçu kesintisiz (mütemadi) suçtur. Suç, temadi (hürriyetten yoksunluk) devam ettiği sürece işlenmeye devam eder. Kesintiyi gerçekleştirmek failin elindedir. Fail kesintiyi gerçekleştirene kadar suç işlenmeye devam eder.

Suç hem icrai hem de ihmali hareketle işlenebilir.

Manevi Unsur

Suç kastla işlenir. Failde bir kimseyi özgürlüğünden yoksun kılma kastı bulunmalıdır. Suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir.

Kişi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Nitelikli Halleri

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun işlenmesi için veya işlenmesi sırasında cebir, tehdit ve hile kullanılması halinde ceza arttırılır.

NOT: Suçun cebir ve tehdit kullanılarak işlenmesi halinde bileşik suç hükümleri uygulanır.

Mağduru hürriyetinden yoksun kılan fail, cebirde ölçüyü aşar da kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinden birisi gerçekleşirse fail, ayrıca kasten yaralama suçundan sorumlu olur.

• Suçun silahla işlenmesi nitelikli haldir.
• Suçun birden fazla kişi tarafından işlenmesi nitelikli haldir. Birden fazla kişinin müşterek fail olması aranır.
• Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle işlenmesi nitelikli haldir.
• Kamu görevinin sağladığı nüfusu kötüye kullanmak suretiyle işlenmesi halinde ceza arttırılır.
• Üstsoy, altsoy veya eşe karşı işlenmesi nitelikli haldir. Kanun koyucu, üstsoy, altsoy veya eşi hürriyetinden yoksun kılmak daha kolay olduğu için cezanın arttırılmasını öngörmüştür. 
• Çocuğa ya da beden ve ruh bakımından kendini savunamayacak durumda bulunan kimseye karşı işlenmesi nitelikli haldir. 

• Mağdurun ekonomik bakımdan önemli bir kaybının oluşması halinde ceza arttırılır.

NOT: Mağdurun ekonomik bakımdan önemli kaybı halinde neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç hükümleri uygulanır.

• Hürriyetinden yoksun kılma suçu cinsel amaçla işlenirse suçun cezası arttırılarak verilir. Cinsel amaçla birisinin özgürlüğünden yoksun kılınması halinde ceza arttırılarak verilir. Bu durumda bileşik suç hükümleri uygulanmaz. Çünkü cinsel suçun işlenmesi gerekmez. Bu amaçla kaçırmanın gerçekleşmesi nitelikli halin uygulanması için yeterlidir. Fail kaçırdıktan sonra cinsel suçu işlerse, ayriyeten işlediği cinsel suçtan sorumlu olur. Böyle bir durumda gerçek içtima kuralları uygulanır.

Kişi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Etkin Pişmanlık

Ceza Kanununda kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu için etkin pişmanlık hali düzenlenmiştir. TCK madde 110 hükmüne göre, fail, kendiliğinden, mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın, soruşturma başlamadan önce onu güvenli bir yere bırakırsa cezası bir miktar indirilir. Kesintisiz suçlarda suç bir an işlenmekle tamamlanmakta, kesinti gerçekleşene kadar işlenmeye devam etmektedir. Suçun tamamlanmasından sonra fail, kendi iradesiyle suçu sonlandırırsa etkin pişmanlık hükümleri uygulanır. Failin etkin pişmanlıktan faydalanabilmesi için şartlar gerçekleşmiş olmalıdır.

• Suçun Faili kendi isteği ile hürriyetinden yoksun kılma eylemini sonlandırmalıdır.
• Fail, mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın onu serbest bırakmalıdır.
• Fail, soruşturma başlamadan önce serbest bırakmalıdır. Soruşturmanın başlangıcı suç şüphesinin öğrenilmesidir. Suç şüphesi ile Cumhuriyet Savcılığının soruşturmayı başlatması durumunda etkin pişmanlık söz konusu olmaz.

Fail mağduru güvenli bir yere bırakarak suçu sonlandırmalıdır. Bu şartlar varsa fail etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanır. Cezası kanunda gösterilen miktarda indirilir.

Diğer Ceza Hukuku makalelerimize buradan ulaşabilirsiniz.

Kişi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Özel Görünümleri

İştirak

Suçun iştirak halinde işlenmesi mümkündür. Birden fazla müşterek fail suçu birlikte işlerse faillerin cezası arttırılır. Kesintisiz suçlarda kesinti gerçekleşene kadar suça iştirak etmek mümkündür.

Teşebbüs

Suça teşebbüs etmek mümkündür.

İçtima

Suçun işlenmesi amacıyla veya sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda fail hakkında ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma eylemi sırasında mağdura cebir veya tehdit kullanılırsa bileşik suç hükümlerine göre fail, ağırlaşmış kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan sorumlu olur. Fail, cebrin sınırlarını aşarsa ve mağdur üzerinde neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama hallerinden birisi meydana gelirse, fail ayriyeten kasten yaralama suçundan sorumlu olur.

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu zincirleme suç şeklinde işlenebilir.