Zimmet Suçu (TCK 247)

Zimmet Nedir? Zimmet Suçu Nedir?

Zimmet kelimesi köken itibariyle dilimize Arapçadan geçmiştir. Türk Dil Kurumu sözlüğünde “üzerinde olan şey, Kurumlarda çalışan kişilere veya para işleri ile uğraşan görevliye imza karşılığı teslim edilen para veya eşya” gibi anlamlara gelmektedir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 247.maddesinde ise zimmet suçu “bir kamu görevlisinin görevi nedeniyle zilyetliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçirmesi” ifadeleriyle tanımlanmıştır. Aslında kanunda zimmet suçu yine zimmet kelimesiyle tanımlanmıştır.

Zimmet Suçunun Çeşitleri Nelerdir?

Türk Ceza Kanununun 247.maddesine göre 3 çeşit zimmet suçu bulunmaktadır. Bunlar basit zimmet, nitelikli zimmet ve kullanma zimmetidir. 

Basit zimmet, bir kamu görevlisinin görevi nedeniyle kendisine teslim edilen malı veya korumak ve gözetmekle yükümlü olduğu malı tasarruf edecek şekilde uhdesinde bulundurmasıdır.

Nitelikli zimmet, bir kamu görevlisinin görevi nedeniyle kendisine teslim edilen malı veya korumak ve gözetmekle yükümlü olduğu malı tasarruf edecek şekilde uhdesinde bulundurmasının yanı sıra eylemleriyle bunu gizlemeye, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya çalışmasıdır.

Kullanma zimmeti ise, bir kamu görevlisinin görevi nedeniyle kendisine teslim edilen malı veya korumak ve gözetmekle yükümlü olduğu malı geri iade etmek üzere geçici olarak kullanmasıdır.

Zimmet Suçu Kimler Tarafından İşlenebilir? Zimmet Suçunun Failleri ve Mağdurları Kimler Olabilir?

Zimmet suçları failler açısından özgü suçtur ve yalnızca kamu görevlileri tarafından işlenebilirler. Kamu görevlisi olmayan bir kimse zimmet suçunun faili olamaz. Ancak bu kişinin eylemleri başka bir suça vücut veriyorsa o suçtan yargılanabilir. Zimmet suçunda mağdur birden fazladır. Maddi olarak zarara uğrayan kişinin mağdur olmasının yanı sıra suçun Türk Ceza Kanununun “Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar” başlıklı bölümünde düzenlenmesinden de anlaşılabileceği üzere devlet de kamu güvenilirliğinin zarar görmesi nedeniyle burada mağdur konumunda yer almaktadır.

Zimmet Suçu Nasıl Oluşur? Zimmet Suçunun Unsurları Nelerdir?

Zimmet suçunun maddi ve manevi olmak üzere iki unsuru bulunmaktadır. Manevi unsur failin eylemleri sırasındaki düşünce ve amaçlarını ifade ederken, maddi unsur failin eylemlerini ifade eder. Suçun manevi unsuru açısından bakılacak olursa; zimmet suçu yalnızca kasten işlenebilen bir suçtur. Failin eylemlerini yaparken sonucu bilmesi ve bu sonucun gerçekleşmesini istemesi gerekmektedir. Diğer bir deyişle bu suç taksirler işlenemez. Suçun maddi unsurundan bakacak olursak; bir kamu görevlisinin görev nedeniyle zilyetliği kendisine teslim edilmiş olan bir malı uhdesine geçirmesi gerekmektedir.

Bu malın taşınır veya taşınmaz olmasının suçun oluşumu bakımından bir önemi bulunmamaktadır. Zilyetlik tesliminin kanundan kaynaklanması zorunlu değildir. Bu teslimiyet herhangi bir idari, cezai yaptırımdan da kaynaklanabilir. Basit zimmet suçu kamu personelinin, görevi nedeniyle kendisine zilyetliği teslim edilen malı uhdesine geçirmesiyle oluşurken, nitelikli zimmet için failin bundan başka bir de zimmet suçunu gizlemeye çalışması eylemleri olması gerekmektedir.

Buna ise failin malı kendisine hibe edilmiş gibi belge düzenlemesi örnek olarak gösterilebilir. Peki, zimmet suçu teşebbüse elverişli bir suç mudur? Evet, zimmet suçu icra hareketleri yönünden parçalara ayrılabildiğinden teşebbüse elverişli bir suçtur.

Zimmet Suçunun Cezası Nedir? Zimmete Para Geçirme Cezası Nedir?

Zimmet suçunun cezası Türk Ceza Kanunun 247. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre basit zimmet suçunun cezası beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezası, nitelikli zimmet suçunun cezası basit zimmet suçunun yarısı kadar artırım yapılmış hapis cezası, kullanma zimmeti suçunun cezası ise basit zimmet suçu cezasının yarısı kadar hapis cezasıdır.  Ayrıca belirtmekte fayda vardır ki, zimmete geçirilen malın değerinin az olması Türk Ceza Kanunun 249.maddesi gereğince indirim nedenidir. Bu gibi durumlarda verilecek olan ceza üçte birinden yarısına kadar indirilebilir. Burada indirim miktarını belirleme yetkisi mahkemenin takdirindedir.

Zimmet Suçunda Etkin Pişmanlıktan Yararlanmak Mümkün Müdür?

Bir suçta etkin pişmanlıktan faydalanabilmek için etkin pişmanlık hükümlerinin o suç için özel olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Türk Ceza Kanununun 248.maddesine zimmet suçu için etkin pişmanlık düzenlenmiştir. Maddeye göre 3 durumda etkin pişmanlıktan faydalanmak mümkündür. Maddenin birinci fıkrasında; kamu görevlisinin (failin) soruşturma başlamadan önce zimmetine geçirdiği malı aynen iade etmesi veya uğranılan zararı tamamen karşılaması halinde verilecek olan cezanın üçte ikisinin indirileceği,

İkinci fıkrasında ise; kamu görevlisinin (failin) kovuşturma başlamadan öncegönüllü olarakmalı aynen iade etmesi veya uğranılan zararı tamamen karşılaması halindeverilecek olan cezanın yarısı, etkin pişmanlıktan kovuşturma başladıktan sonra ve hükümden önce faydalanılması halinde cezanın üçte birinin indirileceği hükme bağlanmıştır. 

Zimmet Suçu TCK 247. maddesini okumak için Mevzuat linkine tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Yargı Kararları

Yargıtay 5.Ceza Dairesi 15.12.2021 T., 2017/6501 E., 2021/6728 K. 

Mahalli mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle dosya incelendi;

Sanık hakkında hükmolunan ceza miktarına nazaran yasal koşulları bulunmadığından müdafin duruşmalı inceleme isteminin 5320 sayılı Yasa’nın 8/1. maddesi de gözetilerek CMUK’un 318. maddesi uyarınca REDDİNE ve incelemenin duruşmasız yapılmasına karar verildikten sonra gereği düşünüldü:

… … Şubesine bağlı … Oda Temsilciliğinde il oda temsilcisi olarak görev yapan sanığın, proje denetimleri karşılığında tahsil etmiş olduğu paralardan 91.711,00 TL’lik kısmını zimmetine geçirdiği iddia edilen dava konusu somut olayda; kovuşturma aşamasında aldırılan bilirkişi raporları doğrultusunda ilgili mühendislerden tahsil edilen bir miktar paranın Odaya ait e-İMO adlı otomasyon sistemine kaydını sağlamaması nedeniyle temsilciliğin 34.323,00 TL tutarında gelir kaybına uğramasına ve işlem kaydı sisteme girmeyen mühendisler lehine azami metrekare limitinin uygulanmamasına yol açtığı kabulüyle görevi kötüye kullanma suçundan mahkumiyetine karar verilmiş ise de;

5237 sayılı TCK’nin 6. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde “kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi” şeklinde “kamu görevlisi” tanımının yapıldığı, maddenin gerekçesinde de “…kişinin kamu görevlisi sayılması için aranacak yegane ölçüt, gördüğü işin bir kamusal faaliyet olmasıdır” dendikten sonra kamusal faaliyetin “Anayasa ve kanunlarda belirlenmiş olan usullere göre verilmiş olan bir siyasal kararla, bir hizmetin kamu adına yürütülmesidir” biçiminde tanımlandığı, Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 12/04/2011 tarihli ve 2010/9-258 Esas, 2011/46 sayılı Kararında “5237 sayılı Türk Ceza Yasası’nın 6. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendindeki “kamu görevlisi” tanımında yer alan “katılan kişi” ibaresi ile madde gerekçesinde yer alan “kamusal faaliyet” açılımından hareketle, bir kimsenin ceza yasası uygulamasında “kamu görevlisi”, yapılan faaliyetin de “kamusal faaliyet” sayılabilmesi için kamu adına yürütülen bir hizmetin bulunması, bunun da Anayasa ve yasalarda belirlenmiş usullere göre verilmiş bir siyasal karara dayalı olması ve ayrıca faaliyetin kamuya ait güç ve yetkilerin kullanılması suretiyle gerçekleştirilmesi gerekmektedir” denildiği,

Ayrıca, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 1. maddesindeki birliğin ve odaların kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu olduğuna ilişkin belirleme dışında görevlilerinin odanın para ve malları üzerinde işledikleri eylemleri sebebiyle kamu görevlisi gibi cezalandırılacağına ilişkin hüküm bulunmadığı, her ne kadar 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İle Odalar ve Borsalar Kanunu’nun 76. maddesinde “Odalar, borsalar ve Birliğin organ üyeleri ile personeli, görevlerini yerine getirirken görevleriyle ilgili suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden, bu kuruluşların paralarıyla para hükmündeki evrak, senet ve sair varlıkları ile muhasebe ve muamelata ilişkin her çeşit defter ve evrak ile ilgili olarak işledikleri suçlardan dolayı kamu görevlisi olarak cezalandırılırlar” denilmişse de; aynı Kanun’un 3. maddesinin (b) bendinde yapılan “oda” tanımında, bu ibareden ticaret ve sanayi odası, ticaret odası, sanayi odası ve deniz ticaret odasının anlaşılması gerektiğinin belirtildiği, dolayısıyla bu kapsam dışında kalan ve 6235 sayılı Kanun’a tabi olan İnşaat Mühendisleri Odasına bağlı çalışan sanığın görevi kötüye kullanma ve zimmet suçlarının faili olamayacağı ile anılan suçların yasal unsurları itibarıyla oluşmayacağı ve eylemlerinin sübutu halinde hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçunu oluşturacağı hususu nazara alınmak suretiyle hukuki durumunun buna göre takdir ve tayini gerektiği gözetilmeden suç vasfında yanılgıya düşülerek yazılı şekilde hüküm kurulması,

Kabule göre de;

Anayasa Mahkemesinin 08/10/2015 tarihli ve 2014/140 Esas, 2015/85 sayılı Kararının Resmi Gazete’nin 24/11/2015 tarihli ve 29542 sayılı nüshasında yayımlanarak yürürlüğe girmiş olması nedeniyle TCK’nin 53. maddesiyle ilgili olarak yeniden değerlendirme yapılmasında zorunluluk bulunması,

TCK’nin 53/1-a maddesindeki hak ve yetkileri kötüye kullanmak suretiyle atılı suçu işlediği kabul edilen sanık hakkında aynı Kanun’un 53/5. maddesi uyarınca hak yoksunluğuna hükmedilmemesi,

Kanuna aykırı, katılan vekilinin ve sanık müdafin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi de gözetilerek CMUK’un 321. maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA 15/12/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Yargıtay 5.Ceza Dairesi 08.12.2021 T., 2018/3204 E., 2021/6336 K. 

Mahalli mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle dosya incelenerek gereği düşünüldü:

Yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, mahkemenin soruşturma sonuçlarına uygun olarak oluşan kanaat ve takdirine, incelenen dosya içeriğine göre yerinde görülmeyen sair temyiz itirazlarının reddine,

Ancak;

… İlçe Devlet Hastanesinde mutemet olarak görev yapan sanığın, İl Halk Sağlığı Müdürlüğünce ödeme emri düzenlenerek hastanede görevli personele ödenmek üzere adı geçen hastane hesabına aktarılan paralara ilişkin maaş hesabının bulunduğu ilgili bankaya gönderilen “Finansmaaş Ödeme Talimatı” başlıklı ödeme belgelerinde fazla tahakkuk yapıp sorumlu tabibe imzalattıktan sonra ilgili bankaya internet aracılığıyla gönderilen listelere kendi ad ve hesap bilgilerini eklemek suretiyle gerçekleştirdiği mal edinme eylemlerinin yasal tevdinin olmaması sebebiyle zincirleme biçimde kamu kurumunun zararına olarak dolandırıcılık suçunu oluşturacağı gözetilerek söz konusu suçtan hüküm kurulması gerekirken, yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde zincirleme basit zimmet suçundan mahkumiyetine karar verilmesi,

Kabule göre de;

5237 sayılı TCK’nin 247/1, 249/1, 43, 248/1 ve 62. maddelerinin bu sıra dahilinde uygulanması gerektiği nazara alınmadan yazılı şekilde hüküm kurulması suretiyle aynı Kanun’un 61/5. maddesine muhalefet edilmesi,

Anayasa Mahkemesinin 08/10/2015 tarihli ve 2014/140 Esas, 2015/85 sayılı Kararının 24/11/2015 tarihli ve 29542 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olması nedeniyle TCK’nin 53/1. maddesiyle ilgili olarak yeniden değerlendirme yapılmasında zorunluluk bulunması,

Yüklenen suçu TCK’nin 53/1-a maddesindeki hak ve yetkileri kötüye kullanmak suretiyle işlediği kabul edilen ve adli para cezası ile cezalandırılmasına karar verilen sanık hakkında aynı Kanun’un 53/5. maddesi gereğince, ayrıca, hükümde belirtilen gün sayısının yarısından bir katına kadar bu hak ve yetkinin kullanılmasından yasaklanmasına karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi,

Kanuna aykırı, sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden hükmün 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gözetilerek CMUK’un 321 ve 326/son maddeleri uyarınca BOZULMASINA 08/12/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Ceza Hukuku konulu yazılarımızı okumak için buraya tıklayın. Zimmet Suçu (TCK 247) hakkında daha detaylı bilgi için bizimle iletişime geçin.