İcra ve İflâs Kanunu Uyarınca Elektronik Ortamda Yapılacak Satışların Usulü Hakkında Yönetmelik

İcra ve iflas hukukunda elektronik ortamda gerçekleştirilen satışlar, son yıllarda hızla artış gösteren dijital dönüşümle birlikte daha da önem kazanmaktadır. Elektronik Ortamda Satış Usulü Yönetmeliği’nin güncellenmesiyle birlikte, elektronik ortamda yapılan satışların güvenliği, şeffaflığı ve hızı daha da artmıştır.

Bu yönetmelikte yapılan değişiklikler, elektronik tebligat, elektronik imza ve e-ticaret gibi diğer dijital hizmetlerle entegre edilerek, çevrimiçi ihalelerin daha da geliştirilmesi hedeflenmektedir. Sonuç olarak, online ihaleler ve elektronik satışlar, icra ve iflas hukukunun dijital dönüşüme uyum sağlaması ve daha etkili bir şekilde yönetilmesi için büyük bir fırsat sunmaktadır.

31772 sayılı yönetmelik, Resmi Gazetede 8 Mart 2022 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir ve Adalet Bakanlığı tarafından uygulanmaktadır. Bu yönetmelik, 2004 sayılı İcra İflas Kanunu kapsamında yapılacak açık artırma yoluyla satış işlemlerinin Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi’ne (UYAP) uyumlu olarak Elektronik Satış Portalı üzerinden yürütülmesini hedeflemektedir.

Yönetmelikte belirtilmeyen durumlarda, 11.04.2005 tarihli, 25783 sayılı İcra ve İflâs Kanunu Yönetmeliği hükümleri uygulanacaktır. Yönetmelik, ülke genelinde henüz uygulanmayan illerde de 02.01.2023 tarihinden itibaren yapılacak satışlarda uygulanmaya başlanmıştır.

İcra İflas Kanunu’nun taksitle ödemeyi düzenleyen 111/b. Maddesi bu yönetmeliğin dayanağı olarak kullanılmıştır.

Elektronik Ortamda Yapılacak Satışlarda Kullanılması Zorunlu Tutulan Belgeler

Satışların elektronik ortamda yapılması halinde bu işlemlerde kullanılacak kâğıtların neler olduğu ve bu belgelerin örnekleri ilgili yönetmelikte düzenlenmiş ve yönetmeliğin ekinde örnek kağıtlar yayımlanmıştır. Bu kâğıtları sıralamak gerekirse;

Taşınıra ait açık artırma şartnamesi, Taşınırın elektronik satış ortamında açık artırma ilanı, Taşınmaza ait açık artırma şartnamesi, Taşınmazın elektronik satış ortamında açık artırma ilanı, Taşınırın gazete ilanı, Taşınmazın gazete ilanı ve Artırma sonuç tutanağı belgelerinin elektronik ortamda yapılan satışlarda bulunması zorunludur. İcra iflas dairelerince örneklerdeki esaslar bozulmamak kaydıyla belgede gerekli görülen eklemelerin yapılması mümkündür.

İcra ve İflâs Kanunu uyarınca elektronik ortamda yapılacak açık artırma suretiyle satış işlemlerinin ulusal kapsamında gerçekleştirilmesi, alıcılar için daha şeffaf ve hızlı bir süreç sunar. Satışa çıkarılan malın muhammen kıymeti, potansiyel alıcıların değerlendirmesi için önemli bir referans noktasıdır. Yüksek teklifi veren artırma yapılacak açık artırmada, ihale bedelleri ve satış talepleri dikkate alınarak değerlendirilir.

Elektronik Ortamlarda Yapılacak Satışların İlanı ve Satışa Hazırlık İşlemleri

Satışların açık artırma usulüne göre yapılması gerekmektedir. Birinci ve ikinci artırmanın yapılacağı gün ve saat aralığı hakkındaki bilgilendirmenin artırma başlangıç tarihinden en az 15 gün önce ilan edilmesi gerekmektedir.

Elektronik Satış Portalında yapılacak ilan ve şartname artırmanın bitimine kadar ilgililerin erişimine açık tutulur. İkinci artırmanın başlangıç tarihi ile birinci artırmanın bitimi tarihleri arasında en fazla bir ay bulunmalıdır. İlanın şekli ve gazete ile yapılıp yapılmayacağı icra dairesince ilgililerin menfaatlerine en muvafık geleni dikkate alınarak belirlenir. Gazetede ve Elektronik Satış Portalında ilan edilen metinler arasında farklılık bulunuyorsa Elektronik Satış Portalında ilan edilen metin esas alınmalıdır.

Elektronik ortamda teklif veren alıcılar, nakit teminat veya teminat mektubu ile güvence sağlamak zorundadır. Bu, açık artırma sürecinin güvenilirliğini artırır ve yüksek teklif verene malın başarılı bir şekilde devredilmesini garanti eder. İhale bedelleri, satışa çıkarılan malın değerini yansıtır ve bu değer, muhammen kıymeti temel alarak belirlenir.

Elektronik Ortamda Açık Artırma İle Satışta Teminat

Artırmaya katılabilmek için haczolunan malın tahmin edilen değerinin %10’unu karşılayacak miktardaki nakit teminatın Elektronik Satış Portalı üzerinden en geç artırma süresinin bitiminden önceki gün saat 23.30’a kadar satışı yapan icra dairesinin banka hesabına yatırılması gerekir.

Gösterilecek teminat, teminat mektubu şeklinde ise, artırmaya katılacak olanlar veya ilgili banka tarafından, en geç artırma süresinin bitiminden önceki iş günü mesai bitimine kadar satışa konu haczolunan malın tahmini değerinin %10’unu karşılayacak miktarda kesin ve süresiz banka teminat mektubunun, satışı yapan icra dairesine elden veya sistem altyapısı bulunuyorsa elektronik olarak tevdi edilmesi mecburidir.

Alacaklının veya pay sahibi olan kişinin artırmaya katılmak istemesi halinde ise durum farklıdır. Satış talep ederek artırmaya katılmak isteyen alacaklıdan ve ortaklığın satış suretiyle giderilmesinde artırmaya katılmak isteyen pay sahibinden, en geç artırma süresinin sona ermesinden önceki iş günü mesai bitimine kadar satışı yapan icra dairesine müracaat etmeleri hâlinde alacak veya ortaklık payının teminatı karşıladığı miktar kadar teminat alınmaz.

Alacağın veya ortaklık payı teminata yetmiyorsa eksik kısmın başvuru anında icra dairesi hesabına yatırılması veya teminat mektubunun icra dairesine tevdi edilmesi gerekir. Kişi temsilcisi aracılığıyla artırmaya katılacaksa temsilcileriyle birlikte en geç artırma süresinin bitiminden önceki iş günü mesai saati bitimine kadar satışı yapan icra dairesine başvurmalıdır.

Elektronik Ortamda Yapılan Satışlarda Teklif Usulleri

Elektronik Satış Portalında yapılacak açık artırmalarda teklif verme süresi 7 gün olarak belirlenmiştir. Elektronik ortamda teklif verecek katılımcıların Bakanlıkça hazırlanan sözleşmeyi kabul etmeleri gerekir. Açık artırma, ilanda belirlenen gün ve saat aralığında ve teklif verme şeklinde gerçekleşir. Teklif verenlerin kişisel bilgileri, artırma süresi içinde bilişim sistemini işleten kamu görevlileri dışındaki kişiler veya sistem tarafından görülemez.

Teklifler arasındaki fark, satışa çıkarılan malın tahmini değerinin binde birinden ve herhâlde 100 Türk lirasından az olamaz. Açık artırmada en yüksek teklifi veren katılımcının artırma süresinde kendisinden yüksek bir teklif veren olmazsa teklifini çekmesi ve teminatını alması mümkün değildir. Açık artırma süresinin son 10 dakikası içinde yeni bir teklif verilirse açık artırma süresi bir defaya mahsus olmak üzere 10 dakika uzatılabilir.

Elektronik Ortamda Yapılacak Satışlarda İhalenin Yapılması

Birinci ve ikinci artırma ilandaki tarih ve saatte, icra müdürü tarafından, haczedilen malın ortalama değerinin %50’si üzerinden başlatılır. Şartların oluşması hâlinde mal, en yüksek teklifi veren katılımcıya ihale edilir. Artırmanın sona erdiği gün ve saatte şartların bulunuyorsa mal en yüksek teklif verene ihale edilmiş olur ve malın mülkiyeti ihale alıcısına geçmiş sayılır.

İhale alıcısı en yüksek teklifi verip de süresi içinde ihale bedelini yatırmazsa ödediği teminat iade edilmez. Öncelikle satış masraflarından düşülür. Teminat bedeli kalmış ise Kanun hükümlerine göre belirlenecek hak sahiplerine alacaklarından düşülerek ödenir. Birinci artırma sonucunda ihale bedelinin ödendiği tarih itibarıyla açık artırma ilanı Elektronik Satış Portalından kaldırılır.

Birinci artırma sonucunda ihale bedelinin ödenmemiş ise ikinci artırma sonucuna kadar açık artırma ilanı erişime açık tutulur. Asgari ihale bedelinin teklif edilmediği için ihalenin yapılamazsa veya en yüksek teklif verenin ihale bedelini yatırmaması sebebiyle ihalenin iptali gerekirse ikinci artırma ilk açık artırmadaki şartlar çerçevesinde tekrarlanır. Satış talebi teklif verme süresi başlamışsa geri alınamaz. Teklif verme süresinin bitimine kadar borcun tamamen ödenirse satış durdurulur.

İhalenin Teknik Sebeplerle Teklif Verilememesi Nedeni İle Uzaması

Artırma bittikten sonraki ilk iş gününde Elektronik Satış Portalından kaynaklanan teknik sebeplerle, artırmanın son 10 dakikası içinde teklif verilemediği icra müdürü tarafından Elektronik Satış Portalı kayıtlarından tespit edilirse artırma süresinin 1 gün uzatılmasına karar verilir.

Bu karar elektronik Satış Portalında derhâl duyurulur ve artırmanın başlayacağı ve biteceği gün ve saat aralığı da ilan edilir. Bu halde artırmanın başlangıç tarihi, artırma süresinin uzatılmasına karar verilen tarihten itibaren 3 günü aşamaz. Bu süre zarfında, daha önce en yüksek teklif veren katılımcı teklifiyle bağlı olacağı gibi yeni isteklilerin de teminatı yatırmak suretiyle artırmaya katılması mümkündür.

Satışın Tamamlanması ve Artırma Sonuç Tutanağının Düzenlenmesi

Artırma bittikten sonraki ilk iş gününde icra müdürünce artırmanın sonucu ile ilgili bir artırma sonuç tutanağı düzenlenir ve bu tutanaktaki bilgileri aynı gün Elektronik Satış Portalında ilan edilir. İhalenin tamamlandığı gün ve saat, şartlar yerine gelmişse malın en yüksek teklifi verene ihale edildiği, tutanağın ilanından itibaren 7 gün içinde ihale bedelinin icra dairesi hesabına yatırılması gerektiği ve şartlar yerine gelmemişse ihalenin hangi gerekçeyle yapılamadığı tutanakta açıkça belirtilmelidir.

İhale Bedelinin Ödenmemesi Hali

Katılımcı tarafından ihale bedeli ödenmemişse icra müdürü, en yüksek teklif verenin ihale bedelini ödemediğini bir tutanakla tespit eder. Bu durumda ikinci artırma, birinci artırmadaki şartlar çerçevesinde daha önce ilan edilen gün ve saatte başlatılır.

İhale Bedelinin Ödenmesi ve Malın Alıcıya Teslim Edilmesi

İhale alıcısının, ihalenin feshi talep edilmiş olsa bile artırma sonuç tutanağının ilanından itibaren 7 gün içinde satış bedelini satışı yapan icra dairesi hesabına ödemesi zorunludur. Satılan malın ihale kesinleşmeden teslim olunması ve resmî sicilde alıcı adına tescil edilmesi mümkün değildir. Taşınırın ihale alıcısına teslimi veya sicile kayıtlı malın ihale alıcısı adına tescili, ihale kesinleşince damga vergisi ve katma değer vergisi yatırıldıktan sonra gerçekleştirilir.

Elektronik Ortamda Yapılan Satışla İlgili Tutulan Raporlar

Satışın ardından tutulması gereken 2 tür kayıt bulunmaktadır. Bunlar satış takip kaydı raporu ve artırma işlem kaydı raporudur. Satış takip kaydı raporu, ilgili icra dairesinin veya ilgili mahallin tamamına ait satışları gösterir belgedir.

Artırma işlem kaydı raporu ise artırma bittikten sonra Elektronik Satış Portalından kaynaklanan teknik sebepler ile artırmanın son 10 dakikası içinde teklif verilemediğini ve ihaleye en yüksek teklif veren ihale katılımcısı ile diğer ihale katılımcılarının verdikleri teklif miktarlarını gösterir belgedir.