Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçu
Makale Başlıkları
Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçu ve Cezası
Türk Ceza Kanunu’nda “Kaçakçılık” suçları düzenlenmiştir. Bunlar ülkemize izinsiz giren ticari mallar ya da gümrük kaçakçılığı, silah kaçakçılığı olarak adlandırılan suçlardır. Ancak Tarihi Eser Kaçakçılığı suçu Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmemiştir. Halk arasında her ne kadar tarihi eser kaçakçılığı suçu olarak bilinse de asıl adı taşınır kültür varlıklarının ticareti ve kaçakçılığı suçudur.
Bu suç Tarihi Eser ve Kültür Varlıklarının 23. Maddesinde düzenlenmiştir.2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nda düzenlenmiştir. 2863 sayılı kanunda kültür ve tabiat eserlerinin yurtdışına çıkarılması suçu “Kültür ve Tarihi Eser Kaçakçılığı” olarak bu kanunun 67 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Halk arasında tarihi eser kaçakçılığı ya da tarihi eser satma suçu olarak bilinir.
Evde Tarihi Eser Bulundurmanın Cezası
Yasal Düzenlemeler
Türkiye’de tarihi eserlerin korunması, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kanun, tarihi eserlerin izinsiz olarak bulundurulması, taşınması ve satılmasını yasaklamaktadır.
Ceza ve Yaptırımlar
Evde izinsiz olarak tarihi eser bulundurmanın cezası, 2863 sayılı Kanun’un ilgili maddeleri gereğince belirlenmiştir. İşte bu duruma ilişkin cezalar:
- Hapis Cezası: İzinsiz olarak tarihi eser bulunduran kişiler, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Adli Para Cezası: Hapis cezasının yanı sıra, adli para cezası da uygulanabilir. Bu cezalar, suçun niteliğine ve eserlerin değerine göre değişiklik gösterebilir.
- Eserlerin Müsaderesi: İzinsiz olarak bulundurulan tüm tarihi eserler devlete geçirilir ve müzelerde sergilenmek üzere korunur.
Suçun Tespit Edilmesi
Tarihi eser bulundurmanın tespiti, kolluk kuvvetleri veya Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yapılabilir. İhbar üzerine veya rutin kontrollerde tarihi eserlerin izinsiz olarak bulundurulduğu tespit edilirse, yasal işlem başlatılır.
Suçun Bildirilmesi
Evde bulunan tarihi eserlerin yasalara uygun hale getirilmesi için, en yakın müze müdürlüğüne veya Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bildirilmesi gereklidir. Bu durumda, kişiler hakkında cezai işlem yapılmadan eserler koruma altına alınır.
Yasal Süreç
İzinsiz olarak tarihi eser bulunduran kişiler hakkında, aşağıdaki yasal süreçler uygulanır:
- Soruşturma: Kolluk kuvvetleri veya savcılık tarafından soruşturma başlatılır.
- Dava Açılması: Soruşturma sonucunda yeterli delil bulunursa, savcılık tarafından dava açılır.
- Mahkeme Kararı: Mahkeme, delilleri değerlendirerek suçlu bulduğu kişilere hapis ve para cezası verir. Ayrıca, tarihi eserler devlete geçirilir.
Örnek Durumlar
- Rastgele Bulunan Eserler: Kişiler, rastgele buldukları tarihi eserleri yetkililere teslim etmelidir. Bu durumda, kişiler hakkında cezai işlem yapılmaz ve eserler koruma altına alınır.
- Koleksiyon Amaçlı Bulundurma: İzinsiz olarak koleksiyon amaçlı tarihi eser bulundurmak yasaktır ve cezai işlem gerektirir.
Evde izinsiz olarak tarihi eser bulundurmak, Türkiye’de ciddi hukuki sonuçlar doğurur. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu gereğince, bu tür eylemler hapis ve para cezaları ile cezalandırılır. Tarihi eser bulundurmanın yasal yollarla yapılması ve herhangi bir tarihi eserin yetkililere bildirilmesi önemlidir.
Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçunun Konusunu Oluşturan Varlıklar
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu madde 23, tarihi eser kaçakçılığı suçunun konusunun nelerden olduğunu düzenlemiştir. Buna göre;
Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları:
Madde 23 – Korunması gereken taşınır kültür ve tabiat varlıkları şunlardır:
- Jeolojik, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait, jeoloji, antropoloji, prehistorya, arkeoloji ve sanat tarihi açılarından belge değeri taşıyan ve ait olduğu dönemin sosyal, kültürel, teknik ve ilmi özellikleri ile seviyesini gösteren her türlü kültür ve tabiat varlıkları;
Çeşitli hayvan ve bitki fosilleri, insan iskeletleri, çakmak taşları (sleks), volkan camları (obsidyen), kemik veya madeni her türlü aletler, çini, seramik, benzeri kab ve kacaklar, heykeller, figürünler, tabletler, kesici, koruyucu ve vurucu silahlar, putlar (ikon), cam eşyalar, süs eşyaları (hulliyat), yüzük taşları, küpeler, iğneler, askılar, mühürler, bilezik ve benzerleri, maskeler, taçlar (diadem), deri, bez, papirüs, parşömen veya maden üzerine yazılı veya tasvirli belgeler, tartı araçları, sikkeler, damgalı veya yazılı levhalar, yazma veya tezhipli kitaplar, minyatürler, sanat değerine haiz gravür, yağlıboya veya suluboya tablolar, muhallefat (religue’ler), nişanlar, madalyalar, çini, toprak, cam, ağaç, kumaş ve benzeri taşınır eşyalar ve parçaları,
Halkın sosyal durumunu anlatan, insan yapısı araç ve gereçler dâhil, bilim, din ve mihaniki sanatlarla ilgili etnografik nitelikteki kültür varlıkları.
Osmanlı Padişahlarından Abdülmecit, Abdülaziz, V. Murat, II. Abdülhamit, V. Mehmet Reşat ve Vahdettin ve aynı çağdaki sikkeler, bu Kanuna göre tescile tabi olmadan yurt içinde alınıp satılabilirler.
Bu madde kararına girmeyen sikkeler bu Kanunun genel hükümlerine tabidir.
- Milli tarihimizdeki önemleri nedeniyle, Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşuna ait tarihi değer taşıyan belge ve eşyalar, Mustafa Kemal ATATÜRK’E ait zati eşya, evrak, kitap, yazı ve benzeri taşınırlar.
2863 sayılı kanunun 23. Maddesinde belirtilmiş olmakla birlikte bir eserin “tarihi eser” olup olmadığına uzmanlar karar verecektir. Uzmanlardan bilirkişi raporu alınır. Teknik bilgi gerektiren bir suç türüdür.
Tarihi Eser Kaçakçılığı Kanun Maddesi
Tarihi eser kaçakçılığı, Türkiye’de 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu tarafından düzenlenmektedir. Bu kanun, ülkedeki tarihi ve kültürel değerlere sahip olan eserlerin korunması ve kaçakçılığın önlenmesi amacıyla yürürlüğe konulmuştur.
Kanuna göre, tarihi eserlerin yasa dışı yollarla yurt dışına çıkarılması suç teşkil etmektedir. Bu tür bir fiilin gerçekleştirilmesi durumunda, 5 yıl ile 12 yıl arasında değişen hapis cezası ve 5 bin güne kadar adli para cezası verilebilmektedir. Ceza miktarı, suçun niteliği, kaçırılan eserin değeri ve diğer etkenlere göre belirlenir.
Tarihi eser kaçakçılığı, kültürel mirasa ve tarihi değerlere zarar veren ciddi bir suçtur. Bu suçla mücadele etmek ve tarihi eserleri korumak için Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde özel birimler ve kurumlar görev yapmaktadır. Bu birimler, kaçakçılığı engellemek, tarihi eserleri tespit etmek ve geri getirmek için çalışmalar yürütmektedir.
Tarihi eser kaçakçılığıyla mücadelede toplumun da bilinçlenmesi ve duyarlı olması önemlidir. Tarihi eserlerin korunması ve koruma kanunlarının uygulanması, kültürel mirasımızın gelecek nesillere aktarılmasını sağlayacak önemli adımlardır.
Evde Tarihi Eser Bulundurmanın Cezası
Evde tarihi eser bulundurmanın cezası, ülke ve yerel yasalara göre değişiklik göstermektedir. Tarihi eserlerin korunması, birçok ülkede yasalarla düzenlenmiştir. Yasal düzenlemeler, kaçakçılığın önlenmesi, yasadışı kazılar ve tarihi eser hırsızlığına karşı önlemler içermektedir.
Tarihi eserler, kültürel mirasın bir parçasıdır ve korunmaları önemlidir. Tarihi eserlere evde sahip olmak veya bulundurmak isteyen kişilerin, ilgili ülkede geçerli olan kültürel miras koruma yasalarını dikkate alması gerekmektedir. Yasalar, tarihi eserlerin satın alınması, taşınması ve sahip olunmasıyla ilgili belirli izinleri, prosedürleri ve sınırlamaları içerebilir.
Tarihi eserlere sahip olmanın veya bulundurmanın yasal yollarını izlemek, yasaların ve koruma kurumlarının belirlediği prosedürlere uymak önemlidir. Yasalara aykırı şekilde tarihi eserlere sahip olanlar, cezai sonuçlarla karşılaşabilirler. Bu cezalar, para cezaları, hapis cezaları veya diğer yaptırımlar olabilir.
Bu nedenle, tarihi eserlere ilgi duyan kişilerin, tarihi eserlerin edinilmesi ve bulundurulmasıyla ilgili yasaları ve prosedürleri araştırmaları, yerel kültürel miras koruma kurumlarıyla iletişime geçmeleri veya hukuki danışmanlık alarak yasalara uygun hareket etmeleri önemlidir. Tarihi eserlerin korunması, geçmişimizin ve kültürümüzün önemli bir parçası olduğu için toplumun ortak sorumluluğudur.
Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçunun Cezası
Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçu’nun farklı görünüş biçimleri vardır. Bu suç, bildirim yükümlülüğüne ve kültür ve tabiat varlığı ticaretine aykırı hareket edilerek, yurt dışına çıkarma yasağına aykırı hareket edilerek, izinsiz olarak araştırma, kazı ve sondaj yaparak işlenebilir. Şimdi suçun işleniş şekline göre yaptırımlarını inceleyelim.
- Bildirim Yükümlülüğüne Ve Kültür Ve Tabiat Varlığı Ticaretine Aykırı Hareket Edilmesi: Tarihi eser niteliğinde taşınmaz ya da taşınır eser bulan kimsenin ihbar yükümlülüğü vardır. Arazisinde tarihi eser bulan arazi sahibinin de 3 gün içinde kaymakamlığa, valiliğe ya da müze müdürlüğüne bildirmek zorundadır. Kasıtlı ve mazeretsiz olarak bildirim yükümlülüğüne uyulmayan kişi 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bildirimi yapılmamış tarihi eserin ticaretini yapanlara ise 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ve 5000 e kadar adli para cezasına hükmedilir. Yalnızca kültür ve tabiat varlıklarının ticaretini yapmaktan cezaya hükmedilir, ayrıca bildirim yükümlülüğünün ihlali gerekçesi ile ceza verilmez. Bazı kültür ve tabiat varlıklarının ticareti yasaktır. Ticareti yasak olan tarihi eserin ticaretini izinsiz olarak yapanlara ise 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası verilir.
- Yurt Dışına Çıkarma Yasağına Aykırı Hareket Edilmesi: Kültür ve tabiat varlığının yurt dışına çıkarılması durumunda yani halk ağzı ile tarihi eser kaçakçılığı yapılması durumunda 5 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası ve 5000 güne kadar adli para cezasına hükmedilir.
- İzinsiz Olarak Kazı Ve Sondaj Yapanlar: Tarihi eser çıkarmak için izinsiz olarak kazı ve sondaj yapan kimseler 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Anacak korunan bir alan değil ise cezası 1/3 oranında azaltılır.
- Kazı Yapmadan İzinsiz Define Aramanın Yaptırımı: Kazı yapmaksızın izinsiz define aramanın yaptırımı 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır. Define arayanlar yakalandıklarında ya da Alo 176’yı arayan başka bir şahıs tarafından ihbarda bulunulması halinde haklarında tarihi eser kaçakçılığı suçundan işlem yapılır. Ülkemizde tarihi eser bulan kişilere ödül ya da teşvik verilmediği için kişiler define arama işlerini genelde izinsiz yapmaktadırlar. İzin alarak define arama işlemi ülkemizde çok yaygın değildir. Ancak yaptırımı olduğunu unutmamak gerekir.
Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçu Şikâyet Süresi ve Görevli Mahkeme
Tarihi eser kaçakçılığı suçu şikâyete tabi suç olmadığı için doğal olarak şikâyet süresi de yoktur. Görevli Mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
