Mirasta Tenkis Davaları ve Saklı Pay

Miras Paylaşımı Nasıl Olur? Saklı Pay Nedir?

Kişiler ölmeden önce kişiler mal varlıklarında istedikleri gibi tasarruflarda bulunabilirler. Ancak ölüme bağlı tasarruflarında sınırsız tasarruf yetkisine sahip değillerdir. Tasarruf yetkisinin bu sınırlarını ise saklı paylar oluşturur.

Saklı paylar mirasçıların mirasçılıktan çıkarılma sebepleri hariç olmak üzere sahip oldukları sahip oldukları asgari miras payıdır. Diğer bir anlatımla bir kişinin miras payı mirasçılıktan çıkarılma sebeplerinin olmaması halinde saklı payının altına düşürülemez. Nitekim bu husus Türk Medeni Kanununun 505.maddesinde “Mirasçı olarak altsoyu, ana ve babası veya eşi bulunan miras bırakan, mirasının saklı paylar dışında kalan kısmında ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir” ifadeleriyle hükme bağlanmıştır. Saklı pay yalnızca yasal mirasçıların bazıları hakkında geçerli olup atanma yoluyla mirasçı olanlar hakkında geçerli değildir.

Kimler Saklı Paylı Mirasçıdır?

Saklı paylı mirasçılar ve saklı pay oranları Türk Medeni Kanununun 506.maddesinde tahdidi olarak gösterilmiştir. Maddeye göre;

• Altsoy yasal miras payının yarısı oranda,
• Ana ve babadan her biri yasal miras payının dörtte biri,
• Sağ kalan eş altsoy ve ana baba zümresiyle birlikte mirasçı olmuşsa yasal miras payının tamamı, diğer hallerde ise dörtte üçü oranında saklı paylı mirasçıdır.

Daha önceden miras bırakanın saklı paylı mirasçısı olarak kabul edilen kardeşi yeni düzenlemeyle birlikte saklı paylı mirasçısı olmaktan çıkarılmıştır. Maddede belirtilen yasal pay ise müteveffanın terekesinden mirasçıya yasal olarak düşmesi gereken paydır.

Saklı Paylı Miras Payının İhlal Edilmesi Durumunda Ne Olur? Tenkis Davası Nedir?

Kanunda miras bırakanın saklı paylara dokunmamak kaydıyla serbestçe tasarruf yapabileceği öngörülmüştür. Bunun sebebi ise miras bırakanın aile birliğinden doğan yükümlülüklerinin ihlal edilmemesidir. Kanunun bu düzenlemesine karşı bir yaptırım olmaması bu hakkın yalnızca sözde olduğu anlamına gelirdi ki, gelişmiş hukuk ülkelerinde oldukça garip bir durum olurdu. Bu sebeple saklı paylı mirasçı saklı payının ihlal edilmesi durumunda tenkis davası açarak saklı payını kurtarabilir. Tenkis davası miras bırakanın yaptığı ölüme bağlı tasarruflar sonucu saklı paylı mirasçının saklı payının ihlal edilmesi sebebiyle açılan davadır. Bu dava ancak saklı paylı mirasçılar tarafından açılabilir.

Yargıtay 3.Hukuk Dairesi 22.12.2020 T., 2019/5522E., 2020/8054 K. Sayılı kararıyla kendisine verilen vekaletnameyle kendi lehine ve diğer mirasçılar aleyhine işlem tesis eden, murisi toplum içinde kırıcı sözler kullanarak rencide ettiği gerekçesiyle mirasçılıktançıkarılmak istenen alt soyun mirasçılıktan çıkarılamayacağını, muris ile mirasçı arasındaki vekalet ilişkisinin borçlar kanunundan kaynaklandığını ve bu durumun aile hukukundan doğan yükümlülüklerle bağdaştırılamayacağı ifade etmiş ve “Hal böyle olunca, ilk derece mahkemesince; yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular çerçevesinde, “vekaletin kötüye kullanılması” halinin çıkarma sebebi sayılamayacağı, diğer çıkarma sebeplerinin varlığının ise davalılar tarafından ispat edilemediği, TMK’nın 512/3 maddesi gereğince, ölüme bağlı tasarrufun davacının saklı payı dışında (tasarruf nisabı oranında) yerine getirileceği, diğer bir anlatımla davacının saklı payını talep edebileceği dikkate alınarak, davaya tenkis davası olarak devam edilmesi gerektiği gözetilmeden, istemin tümden reddedilmesi usul ve kanuna aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.” ifadeleriyle mirastan çıkarılmak istenen mirasçının tenkis davası açabileceğini ifade etmiştir.

Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?

Mirasta Tenkis davasında taraflardan birinin saklı payı ihlal edilen mirasçı olacağı aşikardır. Ancak davanın diğer tarafı somut olaya göre değişkenlik gösterebilecektir. Bu bağlamda lehine kazandırma yapılmış diğer yasal mirasçılar veya üçüncü kişiler (atanmış mirasçılar) davalı olabilir. Aleyhine tasarruf yapılan saklı paylı mirasçıların birden fazla olması halinde bu kişilerin tamamı davacı olabilir. Yine lehine kazandırma yapılanların birden fazla olması halinde bunların tamamı davalı olarak gösterilebilir.

Tenkise Tabi Kazandırmalar Nelerdir?

Miras bırakanın terekesinin tamamının tenkise tabi olacağı açıktır. Bunun yanı sıra kanun koyucu bazı sağlar arası tasarrufların da tenkise tabi olacağını hükme bağlayarak kişilerin çok yakınları olan saklı paylı mirasçıları korumak istemiştir. Bu bağlamda Türk Medeni Kanunun 565.maddesine göre müteveffanın mirasçılık sıfatını kaybeden mirasçıya yaptığı ve mirastan mahsup edilen tasarruflar, alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayeleri, miras bırakanın ölümden önce yaptığı miras haklarının tasfiyesi amacıyla yaptığı tasarruflar, müteveffanın saklı payı etkisiz kılmak için yaptığı tasarruflar da tenkise tabidir. Sağlar arası tasarrufların tenkise tabi olması için belirli zaman şartı vardır. Bu süre miras bırakanın dönme hakkını saklı tuttuğu bağışlamalar haricinde bir yıldır. Dönem hakkının saklı tutulduğu bağışlamalarda süre sınırlaması bulunmamaktadır.

Tenkise tabi kazandırmalar tenkise tabi tutulurken belirli sıralamalar bulunmaktadır. Türk Medeni Kanunun 570.maddesine göre saklı payı tamamlamak için ilk olarak ölüme bağlı tasarruflar tenkise tabi tutulur. Burada saklı payın tamamlanamaması durumunda sağlar arası tasarrufların tenkisi yoluna gidilir. Belirtmekte fayda vardır ki ölüme bağlı tasarruflar orantılı olarak tenkise tabi tutulurken, sağlar arası tasarruflar ise sıralama yoluyla tenkise tabi tutulurlar. Bu sıra ise kronolojiktir. Miras bırakanın vefatından önceki yıl içindeki tasarruflar müteveffanın vefat tarihinden geriye doğru olarak tenkise tabi tutulur. Saklı payın tamamlanması durumunda daha eski tarihli olan tasarruf tenkise tabi tutulmaz.

Tenkis Davasında Zamanaşımı Süresi, Görevli ve Yetkili Mahkeme

Mirasta Tenkis davasını açmak süreye tabidir. Aksi takdirde kişilerin miras yoluyla veya başka yollarla elde ettikleri tasarruflar sürekli olarak tehdit altında kalacaktır. Türk Medeni Kanunun 571. Maddesine göre tenkis davası açma hakkı mirasçıların saklı paylarının ihlal edildiğini öğrendiği tarihten itibaren bir (1) yıl geçmekle veya her halükarda mirasın açılmasının ardından on (10) yıl geçmekle birlikte zamanaşımına uğrar.

Tenkis davası genel yetkili mahkeme olan Asliye Hukuk Mahkemesinde açılır. Yetkili mahkeme ise müteveffanın son yerleşim yeri mahkemesidir.

Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi almak ve danışmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.