Sınır Dışı Etme (De Port) Kararı Nedir?

Anayasamızın 23. maddesi; “Herkes, yerleşme ve seyahat özgürlüğüne sahiptir.”  diyerek herkesin yani Türk vatandaşları ve yabancıların seyahat edebileceği ve yerleşebileceğini hüküm altına almıştır. Ancak Yabancıları Koruma Kanunu’nun da sayılan nedenleri ihlal etmeleri dolayısıyla yabancılar için sınır dışı (de port) kararı çıkabilir. Yabancı Uyrukluları Koruma Kanunu madde 52’ye göre; “Yabancılar, sınır dışı etme kararıyla, vatandaşı olduğu ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilir.” Sınır dışı etme nedenleri, kararı, karara karşı idare mahkemelerine yapılacak itirazlar, sınır dışı edilemeyeceklerin kimler olacağı konusunu makalemizde ele alacağız.

Sınır Dışı Etme Kararını Kim Verir?

Yabancı Uyrukluları Koruma Kanunun 53. maddesine göre sınır dışı etme kararını valilik verir. Valiliğin dışında bir makam karar verirse eğer karara yetkisizlik nedeniyle itiraz edilebilecektir. YUKK madde 53\1 “Sınır dışı etme kararını, Genel Müdürlük direktifi üzerine ya da resen valilikler verir.” Verilen karar gerekçeli olmak zorundadır. Gerekçeli alınan karar yabancıya, yabancının yasal temsilcisine ya da yabancının avukatına tebliğ edilir.

Sınır Dışı Etme Kararı Kimler İçin Alınır?

Sınır dışı etme kararının kimler için alınacağı Yabancı Uyrukluları Koruma Kanunu’nda tek tek sayılmıştır. Bu kanuna göre sınır dışı etme kararı alınacaklar;

MADDE 54 – (1) Sınır dışı etme kararı alınacak yabancılar:

5237 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler-İşlediği suç nedeniyle hapis cezası alıp infazı biten yabancılar,

1. Terör örgütünün yöneticisi, üyesi, destekleyicisi ya da çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi ya da terör örgütünün destekleyicisi olanlar,
2. Türkiye’ye giriş amacıyla, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde kullanmak için yalan ya da yanlış bilgi ve sahte belge kullananlar ,
3. Türkiye’de bulunduğu süre boyunca geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar,
4. Kamu düzeni, kamu güvenliği ve kamu sağlığı için tehdit oluşturanlar,
5. Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler,
6. İkamet izinleri iptal edilenler,
7. İkamet izni mevcut olup bu sürenin sona ermesinden itibaren haklı gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler,
8. Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler,
9. Türkiye’ye yasal yollardan giriş veya Türkiye’den yasal yollardan çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlal etmek için teşebbüs edenler ,
10. Türkiye’ye giriş yasağı bulunan yabancının bu yasağa rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler,
11. Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan yararlanamayan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer maddelerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar,
12. İkamet iznini uzatmak isteyen yabancılardan başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar,
13. Uluslararası kurum ve kuruluşlar tanımladığı terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler.

(2) Bu maddenin birinci fıkrasının (b), (d) ve (k) bentleri kapsamında olduğu kabul edilen uluslararası koruma başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler hakkında uluslararası koruma işlemlerinin her aşamasında sınır dışı etme kararı alınabilir.

 Sınır Dışı Etme Kararı (De Port) Hangi Yabancılar Hakkında Uygulanmaz?

Yabancı Uyrukluları Koruma Kanunu’nda hangi yabancılar hakkında de port kararı uygulanmayacağı tek tek sayılmıştır. Bu kanuna göre;

MADDE 55– (1) 54’üncü madde kapsamında olsalar da aşağıda sayacağımız yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınmaz:

1. Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi belirti bulunanlar,
2. Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi sıkıntılı olanlar,
3. Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam ederken sınır dışı edileceği ülkede tedavi olma imkânı olmayanlar,
4. Mağdur destek sürecinden yararlanan insan ticareti mağdurları,
5. Tedavileri tamamlanana kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları,

(2) Birinci fıkra çerçevesindeki değerlendirmeler, herkes için ayrı yapılır. Bu kişilerden, belirli adreste ikamet etmeleri, istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunmaları istenebilir.

De Port (Sınır Dışı) Kararı Alınan Yabancılar Ne Yapabilirler?

De port edilen yabancı belli süreler geçmeden tekrar ülkeye alınamaz. Ancak bunun bazı istisnaları vardır. Bu sürenin dolmasını beklemeye gerek olmayan durumlar vardır. Bunlardan ilki meşruhatlı vize almaktır ikincisi ise idare mahkemesinde dava açmaktır.

Meşruhatlı Vize : Sınır dışı kararına rağmen yabancı meşruhatlı vize alırsa Türkiye’ye giriş yapabilmektedir. Hakkında sınır dışı kararı alınmış ve uygulanan yabancı;

• Evlilik,
• Çalışma-eğitim,
• Tedavi-sağlık ile ilgili durumlarını belgeleyerek Türkiye’ye giriş yapabilir. Ancak herkes meşruhatlı vize talep edemez. Terör ya da devlete karşı işlenen suçlar nedeniyle sınır dışı edilmiş olanlar meşruhatlı vize alarak dahi Türkiye’ye giremez.

Dava Yolu ile Sınır Dışı Kararının Kaldırılması Nasıl Yapılır?

De port kararı ile sınır dışı kalan yabancı bu karara karşı dava yolu ile itiraz edebilir. Kararın yabancıya, yasal temsilcisine, avukatına yapılan tebliğden itibaren 15 günlük süre içinde idare mahkemesinde de port kararına karşı dava açılabilir. Açılan dava 7 gün içinde karar bağlanmak zorundadır. Verilen bu karar kesindir. Bu karar karşı temyiz yoluna başvurulamaz ancak Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilir. Yargılama süresi boyunca ve dava açma süresinde yabancı kendi rızası olmadan sınır dışı edilemez. Bundan dolayı da yürütmenin durdurulması bu karara karşı talep edilemez çünkü başvuru ile zaten sınır dışı etme işlemi yargılama sürecinin sonuna kadar durur.

Sınır Dışı Etme Kararının Sonuçları Nelerdir?

• Terke Davet : Haklarında sınır dışı etme kararı kesinleşen yabancı sınır dışı etme kararında belirtilmek üzere ülkeyi terke davet edilir. YUKK madde 56 usulün nasıl olacağını bize gösterir. Söz konusu kanun maddesine göre; “Sınır dışı etme kararı alınanlara, sınır dışı etme kararında belirtilerek, Türkiye’yi terk edebilmeleri için en az 15 gün ve 30 güne kadar süre verilir. Fakat kaçma ve kaybolma riski bulunanlara, yasal giriş -çıkış kurallarını ihlal edenlere, sahte belge kullananlara, asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışanlara veya aldığı tespit edilenlere, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlara bu süre verilmez. Türkiye’den çıkış için süre tanınan kişilere, Çıkış İzin Belgesi verilir. Bu belge hiçbir harca tabi değildir. Vize ve ikamet harçları ile vize ve ikamet cezalarına ilişkin yükümlülükler korunur.”

Bu maddeye göre öncelikle sınır dışı kararında yabancıya 15 ile 30 günlük süre içinde ülkeyi terk etmesi istenir. Buna “terke davet” denir. Bu sürenin tanınmadığı bazı istisnalar da vardır. Bunlar kanun maddesinde açıkça ve tek tek sayılmıştır;

• Kaçma ve kaybolma riski bulunanlar,
• Yasal giriş veya yasal çıkış kurallarını ihlal edenler,
• Sahte belge kullananlar,
• Asılsız belgeler ile ikamet izni almaya çalışanlar ya da alanlar,
• Kamu düzeni, kamu sağlığı, kamu güvenliği açısından tehdit oluşturanlar,

Yukarıda bahsedilen 15 ila 30 günlük süreye tabi değillerdir. Türkiye’den çıkış için süre tanınan kişilere “Çıkış İzin Belgesi” verilir. Ayrıca bu belge de hiçbir harca tabi değildir.

Sınır Dışı Etmek İçin İdari Gözetim

Haklarında sınır dışı etme kararı alınan yabancılar kolluk tarafından yakalanır ve valiliğe bildirilir. Haklarında yakalama kararı çıkarılan bazı yabancılar idari gözetim altına alınırlar. Bu kişiler;

• Türkiye’ye giriş ya da çıkış kurallarını ihlal eden,
• Sahte ya da asılsız belge kullanan,
• Kabul edilebilir bir mazereti olmadan Türkiye’den çıkmak için tanına sürede Türkiye’den çıkmayan,
• Kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar valilik kararı ile idari gözetim kararı alınır. 48 saat içinde idari gözetim kararı alınan yabancılar geri gönderme merkezlerine götürülür. Bu 48 saat belgelerin tamamlanması için verilen süredir. Geri gönderme merkezlerinde idari gözetim süresi 6 ayı geçemez. Her ay valilik idari gözetim süresini değerlendirir. Gerek görmezse sona erdirebilir.

 İdari gözetim altına alınan kişi yasal temsilcisi, avukatı ya da kendisi sulh ceza hâkimine başvurabilir. Bu başvuru idari gözetimi sonlandırmaz. Sulh ceza hâkimi bu başvuruyu 5 gün içinde sonuçlandırır. Bu Sulh ceza hâkiminin bu kararı kesindir. Ancak idari gözetimde bulunan kişi durumunda değişiklik olması durumunda tekrar sulh ceza hâkimliğine başvurabilir.

İdari gözetim altında olanların avukatlık ücretlerini karşılayacak imkânları olmayanlara Avukatlık Kanunu’na göre avukatlık hizmeti verilebilir.

Sınır dışı etme kararı verilen yabancının uyruğunun tespiti amacıyla, amacı dışında kullanılmaması şartıyla elektronik cihazları incelenebilir. Daha detaylı bilgi almak için bizimle irtibata geçebilirsiniz.