Yabancıların Çalışma İzni Alması

Türkiye’de çalışmak isteyen yabancıların öncelikle çalışma izni alması gerekmektedir. Çalışma izni alınabilmesi için Türkiye’de ya da yurtdışından başvuru yapmak gerekmektedir.

Çalışma İzni İçin Başvuru Yapılması

Çalışma izni başvurusu Türkiye’de doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, Yurt dışında ise Türk temsilciliklerine yapılır. Başvuru esnasında başvuracak yabancının işveren ile yaptığı iş sözleşmesi ya da atama/görevlendirme yazısının başvuru evraklarına eklemesi gerekmektedir. Başvuru evraklarını hazırladıktan sonra Türkiye’de yabancı çalıştıracak işverenin 10 iş günü içinde internetten elektronik izin çalışma başvurusu yapması gerekir. Bu başvuru ile gerekli evraklar ve tarafların ıslak imzasının olduğu iş sözleşmesi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na iletilir. Başvuru Türkiye’den yapılacak ise ön lisans ve lisans eğitimi için alınmış izin hariç olmak üzere herhangi bir nedenle en az 6 aylık alınan ikamet izni olan ve iznin süresi sona ermemiş olan yabancılar için ilgili işveren başvurusunu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapabilir. İnternet üzerinden yapılmış ise başvuru formu ve gerekli evraklar 6 iş günü içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na ibraz edilmesi gerekir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının başvuruyu sonuçlandırması ile birlikte ilgili işverene e-posta yolu ile ve yurt dışından yapılan başvurular için de ilgili dış temsilciliğimize online olarak bildirilir. Başvuru kabul kararı sonucu çalışma izni başvurusu kabul edilen yabancı çalışma ve ikamet izni harçlarını ödemelidir. Harçların ödenmesi ile birlikte izinler geçerlilik kazanır. Çalışma izni reddedilen kişi ise Bakanlıkça verilecek karara karşı kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde karara itiraz edilebilir. İtiraza ilişkin dilekçe ve belgeler de eklenmelidir. İtiraz Bakanlık tarafından reddedilirse İdari Yargı yoluna başvurulabilir. Çalışma izni reddedilen kişi tekrar başvurabilir.

Çalışma İzni Başvuru İçin Gerekli Evraklar

İşçinin ve işverenin sunması gerekli evraklar farklıdır.

Yabancı İşçinin Sunması Gereken Evraklar

• İşveren ile işçi arasında yapılmış iş sözleşmesi.
• Oturmaz izni için verişmiş ve en az altı ay geçerli olan belge.
• Pasaport kopyası.
• Diploma kopyası

İşverenin Sunması Gereken Evraklar

• Çalışma izni başvuru dilekçesi.
• Çalışma izni formu.
• Bir önceki yıla ait bilanço kaydı.
• Türk Ticaret Sicili Gazetesi
• Faaliyet belgesi.
• Başvuru yapanın noter tarafından onaylanmış vekâletnamesi.

Çalışma İzni Türleri

Çalışma izinleri süreli çalıma izni, süresiz çalışma izni, bağımsız çalışma izni ve istisnai haller olarak düzenlenmiştir.

Süreli Çalışma İzni

Başvurusu kabul edilen yabancıya iş ya da hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak şartıyla gerçek ya da tüzel kişiye ya da kamu kurum veya kuruluşuna ait belirli bir işyerinde ya da bunların aynı işkolundaki işyerlerinde belirli bir işte çalışmak şartıyla ilk yapılan başvuruda maksimum bir yıl geçerli çalışma izni verilir. 1 yılsonunda uzatılacak süreler kanunda zikredilmiştir. Süreli çalışma izni Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’un 5. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu kanuna göre Türkiye’nin tarafı olduğu ikili veya çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe süreli çalışma izni bazı şartların sağlanması dâhilinde belirli bir iş ya da meslekte çalışmak üzere en fazla bir yıl geçerli olacak şekilde verilir. Bu şartlar; çalışma hayatındaki gelişmeler, ekonomik değişiklikler, sektörsel değişiklikler, istihdam vs. Aynı maddenin birinci fıkrası sürenin uzaması ile alakalıdır. Bu fıkraya göre yabancının aynı meslekte ve aynı işyerinde çalışmak suretiyle bir yıllık süre üç yıla kadar uzatılabilir. Üç yıllık sürenin sonunda ise yine aynı meslekte çalışmak şartıyla ancak istediği işverenin yanında çalışarak, çalışma izninin süresi altı yıla kadar uzatılabilir. Bu durumda Türkiye’ye çalışmak için gelen yabancının yanında getirdiği eşi ve çocuklarının kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olma şartı ile süreli çalışma izni verilebilir.

Süresiz Çalışma İzni

Süresiz çalışma izni yabancıya Türkiye’de süresiz çalışma hakkı vermektedir. Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunda Kanun’un 6. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmede aksi öngörülmedikçe 11.4.2014 tarihinden önce süresiz çalışma izni almış olan yabancıların hakları saklı tutulur. YUKK ‘ya göre uzun dönem ikamet izni almış olan yabancılar ya da Türkiye’de kanuni ve kesintisiz olarak en az sekiz yıl ikamet izni ya da kanuni çalışması ile Türkiye’de kalmış olan yabancılar mesleki deneyimi, eğitimi, Türkiye’deki faaliyetleri, bilime ülke ekonomisine istihdama etkisi büyük olan yabancılara süresiz çalışma izni verilebilir.
Süresiz çalışma izni alan yabancılar uzun dönem ikamet izninin sağladığı haklardan yararlanırlar. Çalışma izni verilen yabancıların Türkiye’ye girişleri, Türkiye’de kalışları ve Türkiye’den çıkışlarına ilişkin kayıtlar İçişleri Bakanlığı tarafından Bakanlığa bildirilir.

Bağımsız Çalışma İzni

Türkiye’de yabancı kendi adına ve kendi hesabına çalışabilirse bağımsız çalışmış olur. Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkındaki Kanun’un 7.maddesinde bağımsız çalışabilecek yabancılar düzenlenmiştir. Bu maddeye göre Türkiye’de bağımsız çalışacak olan yabancılar için en az beş yıl kanuni ve kesintisiz olarak ikamet etmiş olmaları şartı ile Bakanlık tarafından bağımsız çalışma izni verilebilir.
Bağımsız çalışma izni verilebilmesi için şart öngörülmüştür. Bu şart yabancının Türkiye’de en az beş yıl kanuni ve kesintisiz kalmış olmasıdır.
Süreli, süresiz ve bağımsız çalışma iznindeki sürelere tabi olmadan Bakanlığın belirlediği bazı istisnai hallerde de çalışma izni verilebilir. Bu haller kanunumuzun 8. Maddesine düzenlenmiştir. Buna göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenen uluslararası iş gücü politikasına göre;
a) Yabancının eğitim düzeyi, ücreti, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli işgücü olarak kabul görmesi,
b) Bilim ve teknolojiye katkısı, yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli yatırımcı olarak kabul gören,
c) Yabancının işvereni tarafından Türkiye’de belli bir projeyi gerçekleştirmek için istihdamı (belirli süre için ),
ç) İçişleri Bakanlığı veya Dışişleri Bakanlığı tarafından Türk soylu olduğu bildirilen,
d) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı,
e) Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşı,
f) 6458 sayılı Kanun uyarınca uluslararası koruma için başvuru yapan ve şartlı mülteci, geçici koruma sağlanan veya vatansız ya da mağdur destek sürecinden yararlanan insan ticareti mağduru,
g) Bir Türk vatandaşı ile evli ve eşiyle Türkiye’de evlilik birliği içinde yaşayan,
ğ) Yabancı devletlerin ve uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde diplomatik dokunulmazlığı olmadan çalışan,
h) Alanındaki başarısı ile uluslararası düzeyde adını duyurmuş ve bilimsel, kültürel, sanatsal veya sportif amaçla Türkiye’ye gelen,
ı) Sınır ötesi hizmet sunucusu  ile ilgili çalışma iznini bakanlık belirli istisnalara göre verebilir.

Çalışma İzninin Uzatılması

Çalışma izni uzatma başvurusu, çalışma izninin bitmesine 60 gün kala yapılmalıdır. Bu süre dolduktan sonra yapılan çalışma izni başvuru reddedilecektir. Çalışma izninin uzatılması talebi de ilk başvuruda olduğu gibi önce elektronik ortam üzerinden gerekli başvuru formu doldurularak daha sonra da işveren tarafından kâğıt üzerinde imzalanıp başvuru formu ve genel evraklar 6 iş günü içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na verilir. Uzatma başvurusu kabul edilirse eğer yabancı aynı işverene bağlı olarak ilk uzatmada en çok iki yıl, sonraki uzatmada en çok üç yıl çalışma izni uzatılabilir. Ancak farklı bir işveren yanında çalışılacaksa baştan ilk defa çalışma izni başvurusunun yapıldığı gibi başvurulur. Çalışma uzatma başvurusunda bulunan ancak henüz başvurusu sonuçlanmayan yabancılar aynı işyeri ve meslekte çalışmaya devam ederek 45 günü aşmamak koşulu ile çalışmaya devam edebilirler.

Çalışma İzninin İptali

Yabancıların Çalışma İzni Hakkında Kanunun 15. Maddesi çalışma izninin iptalini düzenlemiştir. Bu kanunun 15. Maddesine göre yabancının bu kanundaki 11 ve 13 üncü maddesindeki sınırlamalara aykırı olarak çalışması ya da 14 üncü maddedeki hallerden birinin varlığı ya da yabancının çalışma izni için verdiği talep dilekçesinde eksik ya da yanlış bilgi vermesinin sonradan ortaya çıkması durumunda Bakanlık vermiş olduğu çalışma iznini iptal eder ve durumu ilgili Bakanlığa bildirir.
Çalışma izninin iptali aynı zamanda 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanununda da düzenlenmiştir.

Bu kanunun 15. Maddesine göre;

Yabancı için Türkiye de çalışma izni verilmesinden sonra yabancının Türkiye 6 içinde gelmemesi durumunda.
Yabancının pasaportunun veya bunun yerine kullandığı belgenin geçerliliğini yitirmesi.
Uluslar arası İşgücü Kanunu’nda belirtilen hükümlere uygun olarak çalışmadığının tespit edilmesi.
Çalışmasının herhangi bir neden ile sonlanması.
Yabancıya verilen çalışma izni öncesi yabancının başvuru için verdiği belgelerin sahte ya da eksik ve yanlış bilgi içermesi.
Yabancının Turkuaz kart sahibi olması ancak Turkuaz kartın niteliğinin kaybedildiğinin anlaşılması durumunda.
Yabancının Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek ya da sınır dışı edilmesi gerekecek durumunun söz konusu olması.
Yabancının Türkiye’de çalışmasının kamu düzeni ve kamu güvenliğini etkileyeceğini Kamu Kurum ve Kuruluşlarının bildirmesi durumunda.
Sağlık ya da zorunlu kamu hizmetleri gibi sebeplerin dışında süresiz çalışma izni alan yabancının 6 ay kesintisiz, bağımsız ve süreli çalışma izni alan yabancının ise 1 yıl kesintisiz Türkiye dışında kalması.
Yabancının Turkuaz kartı var ise ve Bakanlığın belirlemiş olduğu süreyi aşarak Türkiye dışında geçirmesi durumunda.

Ayrıca işverenlerin yabancının çalışma izninin iptal edilmesi için başvuruda bulunması da mümkündür. E-devlet sistemi üzerinden yapılabilmektedir. Prosedürlerinden öneminden dolayı avukata danışmanız menfaatinize olacaktır. Çalışma izni iptali yabancıya, vekiline ve işverene tebliğ edilir. Tebliğ edildikten sonra 30 gün içinde iptal kararına karşı itiraz edilebilir.

Çalışma İzni Olmadan Yabancının Çalıştırılması

Çalışma izni olmadan çalışan yabancı ve işveren hakkında idari para cezası uygulanır. Çalışma izni bulunmayan yabancının eşinin, çocuklarının konaklama giderlerini, ülkelerine dönmeleri için gerekli giderleri, gerekirse sağlık masraflarını işveren ya da işveren vekili ödemekle yükümlüdür. İzinsiz çalışmanın tekrarı halinde verilecek olan idari para cezası bir kat daha artırılır. Bağımsız çalışan yabancının izni olmaması halinde işyeri kapatılır ve idari para cezası verilir.

Konunun teknik olmasından kaynaklı olarak çalışma izni alma aşaması ve sonrası için avukata danışmanız menfaatinize olacaktır.