Boşanmada Çocuğun Velayeti

Ayrılık ya da boşanma davası sırasında veya ayrılık ya da boşanmaya hükmedilmesi halinde hakim takdir yetkisini kullanarak velayeti anne ya da babadan birisine bırakır.

Evliliğin butlanında da boşanmada velayet kuralları kıyasen uygulanır. Velayetin anne babadan birine bırakılması zorunlu değildir. TMK md 348’de öngörülen durumların gerçekleşmesi halinde velayet hem anadan hem de babadan alınarak çocuğun üçüncü bir kişiye bırakılması ya da kuruma yerleştirilmesi durumu ortaya çıkabilir. Anne ve babanın çocuğu istememe hallerinde kanunda öngörülen diğer şartların da gerçekleşmesi halinde TMK md 347 uygulanarak çocuğun yerleştirilmesi hükümlerinin uygulanır.

Velâyet Nedir?

Küçüğün veya bazı istisna hallerinde kısıtlı erginin bakımı ve korunmasının sağlanması, kişiliklerinin ve mallarının korunup gözetilmesi adına anne veya babaya tanınmış haktır. Velayet ile birlikte çocuğun malları, kişiliği temsil edilir. Velayet bu temsil hakkının yanında bazı yükümlülükler de getirmektedir. Kişiliğinin korunmasından kasıt anne babanın çocuk üzerinde egemenlik haklarının bulunmasını ifade eder.

Türk medeni kanunu göre ergin olmayan çocuk velayet altındadır. Yasal farklı bir durum doğmamışsa bu velayet anne babadadır. Çocuk anne babasının rızası dışında evi terk edemez. Kişilik varlığına ilişkin diğer bir anne babaya tanınan hak çocuğun adını koyma hakkıdır. Ayrıca yine çocuğun yerleşim yerini velayet sahibi anne babası belirler. Kişiliğin korunması adına anne babaya verilen diğer hak e ödev ise çocuğun eğitimidir. Boşanmada çocuğun velayeti

Çocuğun malvarlığının yönetilmesi, korunması da velayetin kapsamı içerisindedir.

Evlilik içerisinde kural olarak velayet anne baba tarafından birlikte kullanılmaktadır, boşanma kararı ile birlikte hâkim velayeti anne veya babadan birine verecektir. Medeni kanuna göre velayet boşanma davası sonunda kendisine bırakılan eşe ait olacaktır. Bunun ile birlikte ülkemizde uygulaması çok sık olmamasına rağmen ortak velayette görülmektedir. (Türk Hukukunda Ortak Velayet) 

Evlilik birliğinin boşanma davası ile sona ermesi durumunda velayetin anne babadan hangisine bırakılacağına hâkim takdir edecektir.

Türk Medeni Kanunu 169 maddesine göre boşanma davası açıldıktan sonra devam ettiği süreçte eşlerin geçimi, barınması, mallarının yönetimi ve özellikle de çocukların durumunu hâkim resen göz önünde tutarak verilmesi gereken kararları verir.

Boşanma davası açıldıktan sona anne baba ayrı yaşamaya başladığı için çocuğun kimin yanında kalacağı, çocukların bakım giderlerine kimin ne şekilde katlanacağı, ayrıca çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair zaman ve mekanı ve süreye ilişkin detaylar hâkim kararıyla belirlenir.

Fakat şunu unutmamak gerekir ki çocuğun anne babadan birinde kalması diğerinin velayet hakkının sona erdiğini göstermez. Velayet sadece velayetin kaldırılmasına ilişkin bir karar ile sona erer. Velayetin kaldırılması kararı yoksa boşanma ile velayetin bir tarafa tevdi edilmesi velayet hakkını sonlandırmayacaktır. Gerekçeleri vuku bulduğunda velayet verilmeyen eş velayetin kendisine verilmesini talep edebilecektir.

Velayetin Kime Ait Olacağı Konusunda Hâkimin Takdir Yetkisi

Takdir Yetkisi Kullanılırken Göz Önünde Bulundurulacak Hususlar:

• Hakkaniyet ilkesi: Çocuk kimin yanında daha iyi yetişeceği, daha güvenli ve menfaatlerine daha uygun olan hangisi olacağı dikkate alınır.
• Sosyokültürel ve ekonomik açıdan kimin yanında kalması kişisel gelişimine katkı sağlayacaksa, gerekirse pedagog yardımı alınarak belirlenmelidir.
• Çocuğun yaşı
• Cinsiyeti
• Eğitim durumu
• Çocuğun isteği: Eğer çocuk irade gücüne sahip ise çocuğun istekleri de göz önüne alınır(Yargıtay. 2. Hukuk d. 29.3.2013 t. 2012/8658 e. 2013/8743 k.).
• Çocuğun psikolojik durumu

Velayet hukukunda uygulamada süreklilik arz edecek şekilde; ananın çocuğa daha iyi bakacağı ve gereksinimlerini karşılayacağı faraziyesinden hareketle istisnai haller saklı kalmak kaydı ile velayetin sıklıkla anaya bırakılması gerektiği kabul edilmektedir.

Çocuğun kız ve özellikle genç kız olması da velayetin anaya verilmesi konusunda ayrıca yönlendirmede bulunmaktadır. Boşanmada çocuğun velayeti

Yargıtay kararlarında da velayet hakkı düzenlenirken mahkemece esas olarak üzerinde durulması gereken hususun çocuğun gelişim ve geleceğinin düşünülmesi olduğu ve ana bakım ve şefkatine muhtaç çocuğun velayetinin anaya verilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Velayetin boşanma da kusurlu olana verilemeyeceği kusursuz olana verileceği yönünde bir kanun ve zorunluluk yoktur. Hatta Yargıtay kararlarına da kusurlu eşe velayetin verildiği görülmektedir. (Yargıtay HGK 22.12.2010 T. 2010/2-649 E. 2010/683 K.)

Fakat boşanma sebepleri hâkimin takdirini etkilemektedir. Örneğin boşanmada kötü muamele sebebiyle kusurlu bulunan eşe velayetin verilmemesi daha uygun görülebilmektedir. Yine anne ve babalık görevlerini ihmal ettiği göz önüne alınarak boşanmada kusurlu sayılan tarafa velayetin verilmesi güçtür. Bu durumda hâkim takdiri önem taşımaktadır.

Boşanma halinde birden fazla çocuk varsa velayetlerinin ayrılması çocukların psikolojisine uygun görülmemekte ve hâkim tarafından tüm çocuklar tek bir tarafa bırakılmaktadır. Bazı durumlar da hâkim çocukları ayırsa ve velayetlerini farklı eşlere bıraksa da bu çocukların birbirlerinden çok uzak düşmeyecek ve görüşebilecek şekilde velayet verilmesi daha doğru görülmektedir.

Ana Babanın Velayetin Düzenlenmesine İlişkin Anlaşma Yapması

TMK’nın 184. maddesinin 5. bendi ile tarafların henüz boşanma davası açılmadan önceki safhada ya da dava sırasında boşanmanın yan sonuçlarına ilişkin olarak aralarında mutabakata varmaları mümkün kılınmıştır. Buna göre taraflar anlaşmalı boşanma sebebi dışındaki bir sebeple boşanma davasında ya da TMK md. 166/III’te düzenlenen anlaşmalı boşanma halinde boşanmanın yan sonuçları üzerinde anlaşma yapabilirler. Anlaşmalı boşanma sebebi dışındaki bir boşanma sebebine dayanılarak dava açıldığında taraflar talebe bağlı olarak karar verilebilecek noktalarda yani boşanmanın tazminat ve nafaka gibi mali sonuçları üzerinde anlaşmaya varabilirler. Tarafların ayrıca hâkim tarafından re’sen düzenlenecek alan olan velayet konusunda da anlaşmaya varmaları mümkündür. Ancak sözleşmenin geçerliliği yine de TMK md 184/b.5 hükmü gereği hâkimin bu sözleşmeyi onaylamasına bağlıdır.

Konuyla alakalı ayrıntılı bilgi ve danışmanlık hizmeti almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.