Gümrük Vergilerinde İhtirazi Kayıtla Beyan

Gümrük vergilerinde ihtirazi kayıtla beyan nedir? Faydaları var mıdır? Hangi mevzuata uygundur? İhtirazi kaydın önemi nedir? Aşağıda okuyup bilgilenebilirsiniz.

İhtirazi Kayıt Nedir? Faydası Nedir?

İhtirazi kayıt, vergi yükümlüsü ile idare arasındaki uyuşmazlığa ilişkin yükümlülerin, idareye karşı yapmış oldukları beyanlarda dava açma hakkının saklı olduğunu ifade eden bir şerhtir.

İhtirazi kayıtla yapılan beyanın normal usulde yapılan beyana nazaran en önemli faydası vergi uyuşmazlıklarında ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde beyan yapılması halinde, gümrük idaresinin uygulaması çerçevesinde vergi açısından dezavantajlı olarak yüksek vergi ödemekle birlikte, Gümrük Kanunu’ndaki yüksek vergi cezalarına tabi olunmamaktadır.

Yargı kararlarında ihtirazi kayıt konulmadan verilen beyannameye dayanılarak tahakkuk ettirilen vergilere karşı idari itiraz yollarına gidilmesinin mümkün olmadığı yönünde kararlar bulunmaktadır. Fakat tahakkuku tahsile bağlı vergiler bunun istisnasını oluşturur. Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde ihtirazi kayıt konulmasa dahi dava açılma imkânı bulunmaktadır. Beyan üzerine tahakkuk ettirilen vergilere karşı itiraz yoluna başvurulabilmesi için, beyanname tescil edildiğinde ihtirazi kayıt konulması gerekir. Beyannamenin tescil edildiği tarihten sonraki bir tarihte verilen ihtirazi kaydın itiraz hakkı vermeyeceği belirtilmektedir. Buna karşın tahakkuku tahsile bağlı vergilerde ödeme belgelerine ya da beyanname verme süresi içerisinde ek olarak ibraz edilen belgelere de konulduğunu görülmektedir. Bunun yanı sıra beyannameye konulamayan ihtirazi kaydın beyanname verme süresi içerisinde ek beyan olarak ileri sürülebileceği de kabul edilmektedir. İhtirazi kayıt, çekince sunma veya dava açma hakkını saklı tutma şartıyla onaylama yöntemiyle de olabilir.

İhtirazi Kayıt İfadeleri Hangi Mevzuatta Geçer?

Kanunen ihtirazi kayıt konulmayan bir beyanname üzerine tahakkuk eden vergilere karşı dava açma yasağı gelir idaresi ve belediye vergileri açısından 213 sayılı Kanunda düzenlenmiştir. Gümrük işlemlerinde alınacak vergilere ilişkin şekli düzenlemeler ise Gümrük Kanununda yer almaktadır. Gümrük Kanununda ya da ikincil bir gümrük mevzuatında “ihtirazi kayıt” ifadeleri geçmemektedir.

İhtirazi kayıt ifadeleri İdari Yargılama Usulü Kanununun 27/4. maddesinde yer almaktadır. Gümrük Kanununda yer almaması sebebiyle gümrük vergileri uyuşmazlıklarında uygulanıp uygulanmayacağı tartışmalı olmuştur. Konuyu Gümrük İşleri Müdürlüğü, 18.06.2003 tarihli 15501 sayılı yazısında;  “Hukuk Müşavirliğinden alınan görüş doğrultusunda yükümlünün serbest iradesi dışında yapmak durumunda kaldığı, yani idarenin öngördüğü kuralların sonucu zorunlu olarak yaptığı beyana karşı ihtirazı kayıt konulmasının gümrük mevzuatında mevcut olan “Beyanın Bağlayıcılığı”  hükmünün dışında değerlendirilmesi gerektiği, çünkü bu durumda beyanın ihtirazi kayıtla yapılmasının idare tarafından engellenmesi mümkün olmayan bir hak teşkil ettiği, yükümlünün bu şekilde ihtirazi kayıt koyarak yaptığı beyanı üzerine itirazda bulunması ve işlemi yargıya götürmesinin idarece engel olunamayacak bir durum teşkil ettiği, ancak idarenin yükümlünün beyanına bağı olarak tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğunun savunmasını çeşitli aşamalarda yapacağı vurgulanmış ve gümrük mevzuatındaki “Beyanın Bağlayıcılığı” müessesesinin yükümlünün tamamen kendi iradesiyle beyanda bulunduğu hususlara ilişkin olarak ihtirazi kayıt koymasını, itirazda bulunmasını ve dava yoluna başvurmasını engelleyecek şekilde yorumlanamayacağı” ifadeleriyle açıklığa kavuşturmuştur. Buna göre ihtirazi kayıt uygulamasının gümrük vergilerine ilişkin uygulanabileceği ifade edilmiştir. Buna karşın gümrük mevzuatında ihtirazi kayıt ifadelerinin geçmemesi hala karışıklık meydana gelmesine sebebiyet verebilmektedir. Dolayısıyla bu konuda uygulamaya ve yargı içtihatlarına bakarak konuşmak daha faydalı olacaktır. İlgili mevzuata buradaki linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Gümrük Vergilerinde İhtirazi Kayıtla Beyanın Önemi Nedir?

İhtirazi kayıt konulmayan beyanname üzerine tahakkuk eden bir gümrük vergisine karşı itiraz ve dava açma yasağı konusunda mevzuatta kısıtlayıcı bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak böyle kural bulunmasa dahi gerek idari makamlar, gerekse de yargı makamları ihtirazi kayıt bulunmayan beyan üzerine tahakkuk eden vergilere karşı dava açılamayacağını savunmaktadır. Bu nedenle üzerinde ihtirazi kayıt konulmayan beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilere karşı itiraz ve yargı başvurularında sonuç almak mümkün değildir. Ancak hesap hataları olması durumunda idari işlemler yükümlünün iradesini yansıtmadığı için bu tür bir işlem ihtirazi kayıt bulunmasa bile itiraz ve dava başvurularına konu edilebilecektir.

İhtirazi kayıtla beyan üzerine tahakkuk edilen gümrük vergilerinde karşı doğrudan dava açmak mümkün değildir. Bu tür davaların açılabilmesi için öncelikle idari itiraz yollarının tüketilmesi gerekmektedir. İdari itiraz süresi içinde gerekli idari makamlara itirazda bulunmayan vergi yükümlüsü idari dava yoluna gidemez. İdare hukukunda kısa olan süreler vergi hukukunda daha da kısadır. Bu sebeple alanında uzman bir vergi hukuku avukatı yardımı almanın bu uyuşmazlığı çözmede hak kaybı açısından oldukça önemi vardır.

Diğer Vergi Hukuku yayınlarımız buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.