Uzman Erbaşlık Nedir? 

Uzman erbaşlar Türk Silahlı Kuvvetlerinin(TSK) profesyonel orduya geçişteki en önemli personel kaynağıdır. Sözleşmeli askeri personel olan uzman erbaşlar askerlik görevlerini çavuş olarak yapmamışlarsa göreve uzman onbaşı olarak başlarlar.

TSK personelinin haklarına sahiptirler. 55 yaşına (son güncel değişiklik) kadar muvazzaf olarak çalışabilirler fakat 55 yaşından sonra emeklilik günlerine kadar TSK bünyesinde sivil memur olarak çalışmaya devam ederler. Kıdemleri, görevleri ve görev bölgeleri maaşlarını etkileyen unsurlardır. Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Nasıl Geçilir Şartları Nelerdir

Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Geçiş Mümkün Müdür? Şartları Nelerdir? 

3239 sayılı Uzman Erbaş kanunun 15.maddesinde uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçişin mümkün olduğu açıkça hükme bağlanmıştır. Yine aynı maddede şartlarının ne olduğu da hükme bağlanmıştır. Bu maddede yüksek öğretim eğitimi alınıp alınmamasına göre iki farklı usul izlenmiştir.

a.)Yüksek Eğitim Almış Olan Uzman Erbaş Açısından:

aa.Fakülte, yüksek okul veya meslek yüksek okul (MYO) mezunu olmak

1. Muvazzaf astsubaylığa istekli olmak
2. Hizmette dördüncü yılını tamamlamış ve sekizinci yılını tamamlamamış olmak
3. Yönetmelikte öngörülen sınavlarda başarılı olmak
4. 926 sayılı kanunda belirtilen esaslara dayalı çıkarılan yönetmelikte gösterilen nitelikleri taşımak
5. Tabi tutulacakları askeri eğitimde başarılı olmak olarak belirlenmiştir.

b.)Yüksek Eğitim Almamış Olan Uzman Erbaş Açısından:

aa.Lise ve dengi okullardan mezun olmuş olmak

1. Uzman erbaş olarak en az bir yıl hizmet etmek
2. Sözleşme süresi içinde müracaat etmiş olmak
3. Astsubay MYO giriş sınavına müracaat edilen yılın ocak ayının ilk günü itibariyle yirmi beş yaşını doldurmamış olmak
4. Astsubay MYO giriş sınavında başarılı olmak
5. Yönetmelikte öngörülen sınavlarda başarılı olmak
6. 926 ve 4752 sayılı kanunlarda ve bunlara dayanarak çıkarılan yönetmeliklerdeki diğer nitelikleri sağlamak olarak belirlenmiştir. 

Uzman Jandarmaların Astsubaylığa Geçiş Şartları Nelerdir? Geçiş Sürecinde ve Sonrasındaki Hukuki Durumları Nedir? 

Uzman jandarmalık diğer kuvvet uzman erbaşlıklarından farklı olarak 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanununda düzenlenmiştir. Bu sebeple uzman jandarmadan astsubaylığa geçiş de bu kanunda ve atıfta bulunduğu Uzman Jandarma Atama ve Sicil Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Uzman jandarmalıktan astsubaylığa geçiş de yüksek eğitim almamaya göre iki şekilde gerçekleşir.

Yüksek Eğitim Alan Uzman Jandarmalar:

1. Fakülte, yüksek okul veya MYO mezunu olmak
2. 28 yaşından gün almamış olmak
3. En az üç yıl uzman jandarma olarak görev yapmış olmak
4. Yapılacak sınav ve mülakatlarda başarılı olmak
5. Üç ay ve daha fazla süreli özel nitelik istemeyen kurslarda başarısızlık nedeniyle hakkında nasıp düzeltilmesi yapılmamış olmak
6. Astsubaylık için müracaat tarihinde uzman jandarmalığa nasıp tarihinden itibaren almış olduğu mevcut sicil notlarının ortalaması, sicil tam notunun % 90 ve daha yukarısında olmak
7. Tabii olacakları eğitimde başarılı olmak
8. Astsubay olur raporu almak

Yüksek Eğitim Almayan Uzman Jandarmalar:

1. Sivil lise veya dengi okullardan mezun olmak
2. Astsubay Meslek Yüksek Okulu giriş sınavına başvuru tarihinde en az uzman jandarmabirinci kademeli çavuş rütbesinde olmak
3. Uzman jandarma olarak üçüncü hizmet yılını tamamlamış olmak ve altıncı yılını tamamlamamış olmak
4. Astsubay Meslek Yüksek Okulu giriş sınavına başvuru tarihinde 26 yaşından gün almamış olmak
5. Usul ve esasları yönerge ile belirlenen Astsubay Meslek Yüksek Okulu’na girmek için yapılacak yazılı ve mülakat sınavlarında başarılı olmak
6. Sicil tam notunun %90 ve üzeri olması
7. Üç ay ve daha fazla süreli özel nitelik istemeyen kurslarda başarısızlık nedeniyle hakkında nasıp düzeltilmesi yapılmamış olmak
8. Astsubay olur raporu almak

Uzman jandarmalıktan astsubaylığa başarıyla geçenlerin astsubay sınıf okulunda geçen süreleri kıdeminden sayılır fakat buna istinaden geçmişe dönük fiyat farkı ödenmez. Astsubay sınıf okulunu başarılı bir şekilde tamamladıktan sonra tabiiyetleri değişir ve ilgili Kanununa tabii olurlar. 

Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Geçiş Sınavı Nasıldır Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Nasıl Geçilir Şartları Nelerdir? 

Uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçerken Uzman Erbaş Yönetmeliğinde öngörüldüğü üzere sınav yapılmaktadır. Bu sınav;

Türkçe

İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük

T.C.Anayasası

Genel Kültür ve Güncel Konular

Muhakeme Yeteneği

Kanunlar Yönetmelikler konularını içermektedir. Yüksek eğitim almamış uzman erbaşlar, yüksek eğitim alan uzman erbaşlar gibi doğrudan astsubay olamazlar. Astsubay MYO da belirli bir süre eğitim aldıktan sonra astsubay olmaya hak kazanırlar. Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Nasıl Geçilir Şartları Nelerdir

Uzman Erbaşların Astsubay MYO Eğitimindeki ve Sonraki Hukuki Durumları Nedir? 

Uzman erbaşlar aslen 3269 sayılı Uzman Erbaşlar Kanununa bağlıdır. Diğer bir deyişle diğer Türk Silahlı Kuvvetleri personeli ile aynı kanuna tabii değildirler.

Astsubay Meslek Yüksekokullarında eğitim görmekte olan uzman erbaşların tabiiyeti henüz değişmez, hala Uzman Erbaş Kanununa tabii olurlar.

Eğitimi başarıyla tamamlayamayan veya yarıda bırakan uzman erbaşlar, uzman erbaş olma niteliklerini kaybetmedikleri takdirde uzman erbaş olarak görev yapmaya devam edebilirler.

Eğitimi başarıyla tamamlayarak astsubay olduktan sonra ilgili kanununa tabii olurlar. Astsubaylığa geçen uzman erbaşların mecburi hizmet süreleri ilk göreve başlama tarihinden itibaren on beş yıldır. Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Nasıl Geçilir Şartları Nelerdir

Astsubaylığa geçen Uzman Erbaşların Özlük Hakları Nasıl Bir Değişime Uğrar? 

Astsubaylık için eğitim gördükleri süre içerisinde Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı iştirakçilikleri rütbe, derece ve kademelerine göre emsalleri gibi devam eder.

Astsubaylığa geçtikten sonra maaş ve diğer özlük hakları TSK Personelleri Kanununa göre işlemeye devam eder.

Astsubaylığa geçiş 55 yaşında askeri hizmetten sivil memurluğa geçişe engel olur. Diğer bir deyişle uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçen uzman erbaşlar yaş haddine kadar göreve devam edebilirler. Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Nasıl Geçilir Şartları Nelerdir

Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Geçmeye Engel Suçlar Nelerdir? 

 Uzman erbaş statüsünü sona erdirecek suçlardan gözetim altına alınanlar veya tutuklananlar veya taksirli suçlar hariç olmak üzere haklarında kamu davası açılanlar, bu durumlarının devamı süresince astsubaylığa geçirilmek için sınava alınmazlar. Uzman erbaşlığa engel suçlar ise Uzman Erbaş Kanunu 13.maddede belirtilmiştir. Bunlar;

 Verilen ceza, ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse ve affa uğrasa dahi;

1) Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasnii, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, kadın veya erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri tabiî mukarenet, dolanlı iflâs gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan suçlarından dolayı mahkûm olanların,

2) 1632 sayılı Kanunun 148 inci maddesinde yazılı suçlardan mahkûm olanların;

1. c) 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununun 10 uncu maddesinde belirtildiği şekilde sağlık nedeniyle kendisinden istifade edilemeyeceği anlaşılanların,
2. d) Taksirli suçlar nedeniyle altı ay veya daha fazla süre ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm olanların,
3. e) Son olarak verilen de dâhil olmak üzere, kararın kesinleştiği tarihten itibaren geriye doğru son bir yıl içinde toplamda otuz gün ve daha fazla oda hapsi veya hizmet yerini terk etmeme cezasına mahkûm olmak veya en son aldığı disiplin cezasından geriye doğru son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam sekiz defa veya daha fazla disiplin cezası alanların,
4. f) Yabancı uyruklu kişilerle evlenenlerden; bu evlilikleri, 12/3/1997 tarihli ve 22931 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yabancı Uyruklu Kişilerle Evlenen Subay, Astsubay, Sözleşmeli Subay, Sözleşmeli Astsubay, Uzman Jandarma ve Uzman Erbaşlar Hakkında Yönetmelikte belirtilen esaslar dahilinde Genelkurmay Başkanlığı tarafından uygun görülmeyenlerin,
5. g) Çeşitli nedenlerle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin veya Türk vatandaşlığından çıkartılanların,

ğ)Haklarında yüksek disiplin kurulları tarafından Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası verilenlerin,

Tugay, bağımsız tugay, tümen, bölge (ve eşidi) komutanlarınca veya eşidi kurum amirlerince; ordu, kolorduya (ve eşidi) doğrudan bağlı birlikleri ile eşidi kurum amirleri için kurmay başkanlarınca; kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı, Genelkurmay Başkanlığı ile Millî Savunma Bakanlığına doğrudan bağlı birlikler için personel başkanlarınca veya yetki verilen komutanlıklarca; Sahil Güvenlik Komutanlığında ise Sahil Güvenlik Komutanlığınca sözleşmeleri feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişikleri kesilir.

Sözleşmenin feshedildiği, ilgili kuvvet komutanlığına, Jandarma Genel Komutanlığına ve ilgili amirine, Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından da ilgili birlik komutanlığına bildirilir. Kendisine tebliği müteakip, yapılacak devir-teslim ve diğer işlemlerin sonunda ilişik kesme ile fesih tamamlanır.

Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Nasıl Geçilir Şartları Nelerdir Sorumluluğu Nedir? 

Astsubay naspedilme aslen bir idari işlemdir. Uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçiş sınavında başarılı olmasına rağmen uzman erbaşlar bazen hukuki gerekçelerle başarılı sayılmamaktadır.

Anayasanın 125. Maddesi gereği idarenin her türlü işlemine yargı yolları açık olmasından dolayı yetkili ve görevli idare mahkemesine başvurulabilir.

İşin ehemmiyeti ve telafinin imkansız olmasından dolayı yürütmeyi durdurma venihayetinde idari işlemin iptali talep edilmelidir. Bu sebeplerle idare mahkemesine başvuru süresi 60 gündür.

İzmir Bölge İdare Mahkemesi “Sözleşmeli Subay ve Astsubay Yönetmeliği’nin ”Aranacak Nitelikler” başlıklı 9. maddesinde ise; ‘

‘Cezaları ertelenmiş, seçenek yaptırımlardan birisine çevrilmiş, genel ya da özel af kanunları kapsamına girmiş veya haklarında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi;

Devletin güvenliğine karsı islenen suçlar, halkı askerlikten soğutmak,

Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, devletin kurum ve organlarını aşağılama ile zimmet, irtikap, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik,

güveni kötüye kullanma, yalan tanıklık, yalan yere yemin, suç uydurma, cinsel saldırı, cinsel taciz, kişiyi hürriyetinden yoksun bırakmak, fuhuş, gayri tabii mukarenet, hileli iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyet kırıcı suçlar ile kaçakçılık,

ihaleye fesat karıştırma, devlet sırlarını açığa vurma suçlarından birisinden, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar,

üste hakaret, mukavemet, fesat ve isyan suçlarından,

1632 sayılı Askeri Ceza Kanununun 148 inci maddesinde belirtilen suçlardan birisinden mahkum olmamak.” sözleşmeli astsubay adaylarında aranacak nitelikler arasında sayılmıştır.

Bununla birlikte, dava konusu işlemin yasal dayanağı olarak gösterilen, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’nun 109. maddesinin astsubaylıktan subay olma şartlarını düzenlendiği, davacının ise uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçiş için başvuruda bulunduğu, öte yandan yukarıda aktırılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, davacının kasten yaralama suçundan hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen 11 ay 20 gün hapis cezasının, uzman erbaş olan davacının astsubaylığa geçişine engel teşkil etmediği anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka ve mevzuat hükümlerine uygunluk, aksi yöndeki Mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.

Öte yandan, dava konusu işlemin davacının astsubay adaylığına son verilmesine ilişkin olduğu ve anılan işlem nedeniyle davacının dönem kaybına uğrayabileceği dikkate alındığında, uygulanması halinde telafisi güç ve imkansız zararların doğabileceği açıktır.” kararıyla davacı tarafın yürütmeyi durdurma talebini reddettiği birinci derece mahkemesi kararını bozmuş ve yürütmeyi durdurma kararı vererek hak kaybının önemini vurgulamıştır.

Uzman Erbaşlığa Geçişte Astsubaylık Sınavından Başarısız Olunması Durumunda Başvuranın Akıbeti Ne Olur?

Bu hususta düzenleme 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun 15. Maddesinin 6. Fıkrasında açıkça aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:

“Astsubay meslek yüksek okullarında veya tâbi tutulacakları temel askerlik eğitiminde başarılı olamayanlar ile kendi isteği ile ayrılanlardan, istekli olan ve uzman erbaş olmak için gerekli olan şartları kaybetmemiş olanlar, bu Kanun hükümlerine göre uzman erbaş olarak hizmete devam ettirilirler.”

KENDİSİNDEN İSTİFADE EDİLEMEME

Uzman erbaşların kendilerinden istifade edilememeyecek hallerin yasal çerçevesi, Türkiye Anayasa Mahkemesi’nin önemli bir kararına konu olmuştur. Bu durum, uzman erbaşların kamu hizmetine girme hakkını da doğrudan etkiler.

1.1 Kendisinden Istifade Edilememe Halleri Nelerdir?

Uzman erbaşlarının kendisinden istifade edilememe halleri, kanun yerine yönetmelik ile düzenlenmekteydi. Bu durum, Anayasa’nın 70 ve 13’üncü maddelerine aykırı bulunmuş ve Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir.

1.2 Kendisinden Istifade Edilememeye Karşı Dava Açılabilir Mi?

Evet, Anayasa Mahkemesi’nin aldığı kararla birlikte, bu hakkın kanunla sınırlanması gerektiği belirtilmiş ve bu yöndeki düzenlemelerin anayasaya aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.

1.3 Kendisinden Istifade Edilmeme Sebebi Açık Bir Şekilde Belirli Olmalıdır.

Kendisinden istifade edilmeme halleri, her durum için açık ve belirgin bir şekilde tanımlanmalıdır. Yönetmelik ile düzenlemeye giden yol, bu sebeplerin belirsiz ve yetersiz olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi tarafından kabul edilmemiştir.

1.4 Kendisinden Istifade Edilmeme Hukuki Değerlendirme

Anayasa Mahkemesi’nin kararına göre, kamu hizmetine girme hakkı, yalnızca kamuya girişi değil, kamu hizmetlerinde kalma hakkını da korumaktadır. Bu nedenle, uzman erbaşların görevinden alınma ya da sözleşmelerinin feshi gibi durumlar dahil, tüm özlük işlemleri kanunla düzenlenmelidir.

Yargı Kararları

Danıştay Kararı – 8. D., E. 2021/8084 K. 2022/444 T. 1.2.2022

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “İdari davalarda genel yetki” başlıklı 32. maddesinde; “Göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla bu Kanunda veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde, yetkili idare mahkemesi, dava konusu olan idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir. Bu Kanunun uygulanmasında yetki kamu düzenindendir.” hükmü yer almakta olup, dava konusu işleme ilişkin özel bir yetki kuralı da bulunmamaktadır.

Yukarıda aktarılan yasal düzenleme uyarınca 2577 sayılı Kanunda veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde, yetkili idare mahkemesinin, dava konusu olan idari işlemi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olduğu kuşkusuzdur.

Olayda, uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçiş kapsamında yapılan seçim aşaması sınavlarında başarılı olan davacının temel askerlik ve astsubaylık anlayışı kazandırılması eğitiminden ilişiğinin kesilmesine ilişkin işlemin, yetkili kurumdan hakkında gelen bilginin mevzuat hükümleri uyarınca değerlendirilerek, güvenlik soruşturmasının olumsuz olduğuna karar verilmesi neticesinde ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığının … talimatı doğrultusunda tesis edildiği anlaşılmış olup, davacının ilişiğinin kesilmesine yönelik işlemin iptali istemiyle … Bakanlığı’na karşı açılan davada, genel yetki kuralı uyarınca uyuşmazlığın görüm ve çözümünde işlemi tesis eden Deniz Kuvvetleri Komutanlığının bulunduğu yer idare mahkemesi olan Ankara İdare Mahkemesi yetkili bulunmaktadır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 01/02/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.

Faydalı Linkler: 

• TSK Disiplin Kanunu ve Yargılama Süreci
• TSK Personel Kanunu Değişikliği Neleri İçeriyor?
• Polislikten Komiserliğe Geçiş Mümkün Müdür? Şartları Nelerdir?
• Astsubaylıktan Subaylığa Geçiş Nasıl Olur?
• Bekçilikten Polisliğe Geçiş Mümkün Müdür? Süreç Nasıl İşler?