EPDK Lisans Sözleşmeleri Nelerdir? Lisans Nasıl Alınır? Hangi Hallerde Lisans İptal Edilir?
Makale Başlıkları
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, 2001 tarihinde yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Yasası ile Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu olarak kurulmuş, çeşitli değişikliklerle adı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu olarak değiştirilmiştir.
EPDK kamu tüzel kişiliğe, idari ve mali özerkliğe sahiptir. Kurum (EPDK),
4628 sayılı Enrj. Pys. Dzlnlm. Kur. Tşklt. ve Gör. Hak. Yasa, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Yasası, 5015 sayılı Petrol Piyasası Yasası, 5307 sayılı LPG Piyasası Yasası, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Yasası’nın kendisine atfettiği görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.
EPDK’nın başlıca amacı istikrarlı bir piyasa yaratmak ve bu piyasayı denetleyip, düzenlemektir. Bu kapsamda elektrik, doğalgaz, petrol ve lpg üretim, iletim, dağıtım, depolama, ithalat, ihracat yapmak isteyen tüzel kişiler kurumdan önce önlisans almalı daha sonra lisans almalıdırlar. Lisansa ve önlisansa dair esaslar alınacak lisansın ilgili kanununda detaylı olarak belirtilmiştir. Spor hukuku şike şiddet sporda
Elektrik Enerjisi Piyasası İçin Lisans Alımı:
Elektrik piyasasında üretim faaliyetinde bulunacak kurum için lisans işlemleri Elektrik Piyasası Düzenleme Yön. düzenlenir. Bu bağlamda üretim faaliyeti için lisans almak isteyen tüzel kişi, 6102 sayılı TTK’ ya göre An. Şirket ve Lmt. Şirket olarak kurulmuş olmalı, borsada işlem gören paylarının nama yazılı olması zorunludur.
Daha sonra kurul kararınca belirlenen miktar kadar kuruma muhatap düzenlenmiş banka teminat mektubu sunulur. Daha sonra şirket asgari sermayesinin; üretim tesisi için kurumca öngörülmüş yatırım tutarını %5’e, nükleer enerjiye dayalı üretim tesisi için %1’e artırılması gerekir.
Önlisans bedeli kuruma yatırılır, önlisans süresince şirketin ortaklık yapısı değiştirilmemelidir. Tüm belgeler tamamlanıp teslim edilince kurum belgelerde eksiklik olup olmadığına dair 10 iş günü inceleme yapar, kanuna ve yönetmeliğe aykırı veya gereği gibi yapılmayan başvurulardaki eksiklerin 15 iş günü içerisinde giderilmesini talep eder.
Bu süreç tamamlanınca ilgili başvuru değerlendirmeye alınır ve kurum internet sayfasında paylaşılır. Bu paylaşımların amacı 3. kişilerin kişisel hak ihlallerini yazılı olarak bildirmesini sağlamaktır. 45 gün içerisinde dönmek üzere TEİAŞ’tan görüş bildirmesi istenir.
Önlisans başvurusunu kurul sonuçlandırır, önlisans almaya hak kazanan tüzel kişinin ticaret ünvanı ve aldığı önlisans süresi, önlisansa konu üretim tesisinin bulunduğu yer bilgileri kurum sayfasında paylaşılır. Spor hukuku şike şiddet sporda
Verilen bu önlisans, lisans için gerek şarttır ve mücbir sebepler harici süresi 24 ayı geçemez. Sürenin 36 aya uzatılmasıyla ilgili kararları kurul verir. Başvuru sahibi kanunda sayılı ilgili yükümlülükleri önlisans süresi içinde yerine getirir ve aynı süre içerisinde lisans başvurusunu yapar.
Bu aşamada ön lisans sürecine çok benzer bir süreç işler, bankadan teminat mektubu alınır, şirket asgari sermayesinin, kurum tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının yüzde 20’sine, nükleer enerjiye dayalı üretim tesisi kurulması için yapılan önlisans başvuruları açısından yüzde 5’ine artırıldığına ilişkin şirket esas sözleşmesi kuruma sunulur.
Belgeler kuruma ön inceleme aşaması için sunulur, önlisans başvurusundaki süreç aynen işler ve kurum 10 iş günü içerinde eksik olup olmadığını, eksik var ise 15 iş günü içerisinde tamamlanması gerektiğini söyler. Kurum 45 gün içerisinde başvuruyu değerlendirip kurula bu değerlendirmeyi sunar ve lisans başvurusunu E. P. D. Kurulu sonuçlandırır. Öngörülen yükümlülükleri süresi içerisinde doğru şekilde tamamlamış başvurana lisansı verilir eğer tamamlamamış ise başvuru kurulca reddedilir. Spor hukuku şike şiddet sporda
Ayrıca lisans en az 10 yıl için en fazla 49 yıl için alınır. Söz konusu faaliyetler birden fazla tesiste yürütülüyor ise her tesis için ayrı lisans alınması zorunludur. Lisansın alındıktan sonra iptal edilmesi durumları da yine ilgili kanunda düzenlenmiştir.
Lisans alırken gerekli şartların lisansın yürürlüğü sırasında ortadan kalktığının veya bu şartların baştan mevcut olmadığının saptanması hâlinde lisans iptal edilir, benzer şekilde yapılan talep ve işlemlerde kanuna karşı hile, gerçek dışı beyanda bulunulduğunun tespiti hâlinde lisans yine iptal edilecektir.
Üretim lisansında ise mücbir ve haklı sebepler harici üretim tesisinin belirtilen inşaat süresi içerisinde kurulmaması ya da kalan süreçte kurulamayacağının tespiti halinde iptal edilir.Spor hukuku şike şiddet sporda
Doğalgaz Enerjisi Piyasası İçin Lisans Alımı:
4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Yasası uyarınca doğalgazın yer altından çıkarılması, depolama, iletim, toptan satış, perakende satış, ithalat, ihracatını yapmak için kanundaki şartlar uyarınca lisans alınması gerekmektedir.
Her durum için gerekli şartlar 4646 sayılı yasada ayrı olarak düzenlenmiştir. Faaliyette bulunmak isteyen tüzel kişilerin lisans almak için kuruma yapacakları başvuru en fazla altmış gün içerisinde yanıtlanır.
Başvuru reddedilirse sebebi ilgili başvurana bildirilir. Başvuran 6102 sayılı TTK uyarınca A.Ş. veya Ltd. A.Ş. olmalı ve halka açık payları nama yazılı olmalıdır. Pek tabii şekilde bu alanda faaliyette bulunmak isteyen tüzel kişinin ilgili donanıma, teknik ve ekonomik yeterliliğe sahip olması beklenir.
Başvuranın her tesis için ayrı lisans alması ve muhasebe defteri tutması zorunludur. Oldukça önemli ve tehlikeli bir iş olması sebebiyle her işlem ve adımın takip edilmesi ve kayıt altına alınması gereklidir.
Lisans en az 10 yıl, en fazla 30 yıl için verilir. Yasal defter ve tutanaklar kurum denetimi için her an hazır tutulmalıdır. Doğal gazın şehir içi dağıtım lisansı için ayrıca şehir içinde ihale yapılır ve resmi gazete aracılığıyla halka bildirilir.
İhaleyi kazanan şirkete diğer şartları da sağlıyorsa lisansı verilir ve dağıtım şirketi unvanını alır. Lisans alan tüzel kişiler kurumun sayfasında ilan olunur. İlgili şartları sağlamayan kişilerin başvurusu reddedilip belgeleri iade edilir.
Lisans süreleri uzatılmadığı takdirde, sürelerinin bitiminde veya lisans sahibi gerçek veya tüzel kişinin iflası halinde kendiliğinden, lisans sahibi tüzel kişinin lisanstan vazgeçmeyi istemesi halinde ise ancak kurul onayı ile sona erer. Lisans verilirken gereken şartların, faaliyetlerin yürütülmesi sırasında ortadan kalktığının saptanması halinde lisans iptal edilir.
Bu şartlar baştan beri yoksa para cezası da uygulanır. Lisansın iptal edilmesinin yanında kanunda sayılı durumlarda ağır para cezaları da uygulanmaktadır.
Petrol Piyasası İçin Lisans Alımı:
5015 sayılı Petrol Piyasası Yasası gereğince, rafinaj, madeni yağ üretimi, depolama, işleme, iletim ve ihrakiye faaliyetlerinin yapılması; bunları yapmak amacıyla tesis kurulması, işletilmesi, dağıtımı, taşıması, bayilik faaliyetlerinin yapılması için lisans alınması zorunludur.
Lisans başvuruları en geç 60 gün içerisinde sonuçlandırılıp ilgili başvurana tebliğ edilir. Sonuç ret ise sebebi bildirilir. Hem güvenli hem de hızlı, maliyetsiz ve sürdürülebilir tesisler kuracak kişilere lisans verilmesi amaçlanır bu sebeple teknoloji, kalite, güvenlik unsurlarına dikkat edilerek lisans verilir. Lisans almak için gerekli şartlar çoğunlukla benzerlik gösterir, detaylı şekilde kanunda ve ilgili yönetmeliğinde belirtilmiştir.
PPK. madde 20’de lisansın hangi durumlarda iptal edileceği düzenlenmiştir. Lisans iptalleri ise kurumun yapacağı soruşturmaya göre belirlenir. Yapılan talep ve işlemlerde, kanuna karşı hile veya yalan beyanda bulunulduğu tespit edilirse lisans iptal edilir. 5607 sayılı KMK kapsamında kaçakçılık yaptığı mahkeme kararıyla tespit edilen tüzel kişinin lisansı, kaçak ürün bulunduranların lisansı iptal edilir.
Son olarak belirtmek gerekir ki Enerji Piyasasın Düzenleme Kurumu rekabetçi, güçlü ve şeffaf bir enerji piyasası oluşturmayı hedefler.
Böylece tüketici ve üretici arasındaki denge sağlanacak ve kaçakçılığın, lisanssız yürütülecek faaliyetlerin, doğayla uyumsuz şekilde ve zararlı olacak şekilde enerji çıkarılmasının ve tabii dağıtılmasının önüne geçilecek; tüm bu sürecin adil ve olması gerektiği gibi yürütmeyi sağlayacaktır. Spor hukuku şike şiddet sporda.
EPDK Lisansının İptal Edilmesi
Lisansın sona erdirilmesi işlemlerini yapmakla yetkili kurum Enerji Piyasası Düzenleme Kurumudur. Lisansın sona erdirilmesinin birçok nedeni vardır. Lisans sahibinden kaynaklanan nedenler olabileceği gibi lisans için aranan şartların sonradan kaybedilmesi, lisans sahibinin birtakım yükümlülüklerini yerine getirmemesi, lisans sahibinin lisansın sona erdirilmesini talep etmesi de bu sebepler arasındadır.
Sona erdirme halleri Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde sıralı olarak sayılmıştır. Bunun dışında enerji piyasasının önemli bir kısmını oluşturan petrol piyasasında ilgili kurumun vergi kaçakçılığı yaptığına dair kesinleşmiş bir mahkeme hükmü kurulması halinde ise yönetmelik hükümlerinden ayrı olarak lisansın iptali mümkün olabilmektedir.
EMSAL KARARLAR
Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, E. 2013/17584 K. 2014/2283 T. 30.1.2014
Davacı vekili, taraflar arasında 13/04/2004 tarihli, 17 yıl süreli “Bayilik Sözleşmesi” akdedildiğini, sözleşme ile dava dilekçesinde belirtilen parselde kayıtlı akaryakıt istasyonu ve müştemilatının işletmeciliği ve bayiliğinin davalıya verildiğini,
müvekkilinin sözleşme gereği edimlerini yerine getirdiğini, müvekkilinin sözleşmenin 17 yıl süreceği düşüncesiyle toplamda 43.226,69 TL inşaat harcamaları yaptırdığını, ancak taraflar arasındaki bayilik ilişkisinin 22/08/2008 tarihinde davalının bayilik lisansının EPDK tarafından iptal edilmesi nedeniyle fiilen sonlandırıldığını,
davalının 22/08/2008 – 13/04/2021 tarihleri arası bakiye süreye ilişkin fazladan harcanan duran varlık inşaat bedelini sözleşme gereği müvekkiline iade ile yükümlü olduğunu belirterek, fazlaya ilişkin dava ve talep hakları saklı kalmak kaydıyla harcama tarihlerinden dava tarihine kadar işlemiş faiz dahil 64.059,87 TL bakiye duran varlık inşaat bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek faiziyle birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalıya dava dilekçesi ve duruşma günü tebliğ edilmesine rağmen duruşmalara gelmemiş ve cevap dilekçesi göndermemiştir.
Mahkemece, davacı vekilinin müvekkili şirket ile davalı arasında 13/04/2004 tarihli, 17 yıl süreli bayilik sözleşmesi akdedilerek, bu sözleşme çerçevesinde; müvekkili tarafından sözleşmenin 17 yıl süre ile devam ettirileceği düşüncesiyle akaryakıt istasyonu için duran varlık – inşaat adı altında toplam 43.226,69 TL’lik bir yatırım yapıldığını,
davalının bayilik lisansının EPDK tarafından iptal edilmesi nedeniyle taraflar arasındaki bayilik ilişkisinin sonlandığını belirterek bakiye kalan süreye ilişkin toplam 64.059,87 TL alacağın davalıdan tahsilini talep ettiği, bilirkişinin yapmış olduğu incelemede bakiye süreye ilişkin 24.915,04 TL hesaplama yapıldığı belirtilmiş ise de, taraflar arasındaki ilişkinin davalının bizzat kendi işleminden kaynaklanmayıp,
EPDK’nın davalının lisansını iptal etmesi nedeni ile sonlandığı, yapılan yatırımın artık ekonomik bir değer ifade etmediği, zira davalı tarafından kullanılamayacağı, davalının üzerine atfedilecek bir kusur bulunmadığı, bu nedenle bakiye süreye ilişkin talepte bulunulamayacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, mahkeme kararı süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı vekili ile davalı arasında 13.04.2004 tarihli ve 17 yıl süreli olarak bayilik sözleşmesi imzalandığı çekişmesizdir. Bayilik sözleşmesi 22.08.2008 tarihinde davalı Ö… Ltd. Şti’nin bayilik lisansının EPDK tarafından iptal edilmesi üzerine fiilen son bulmuştur.
Davalı bayinin lisansı işletmedeki lisansa uygun işlemlerin yapılmamış olması nedeni ile EPDK tarafından iptal edilmiştir. Bu durumda, bayilik lisansı iptalinin davalının kusurundan kaynaklandığı ve bayilik sözleşmesinin de davalının kusuru ile sonlandığı anlaşılmaktadır.
Taraflar arasındaki sözleşmenin 13. maddesinde akdin bayinin kusuru ile sonlanması halinde bayinin maddi ve manevi zararları tazmin ile yükümlü olacağı kararlaştırılmıştır. Mahkemece, açıklanan hususlar gözetilerek davacının talebinin incelenmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün davacı yararına BOZULMASINA, bozma nedenine göre diğer temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına, peşin harcın istek halinde iadesine, 30.01.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Danıştay 13. Dairesi, E. 2019/825 K. 2019/1374 T. 29.4.2019
Maddi Olay: Davacı şirket tarafından, … ili, … ilçesinde kurulması planlanan şehir regülatörü ve HES için 21/02/2013 tarih ve EÜ/4283-42/02542 numaralı üretim lisansı alınmış, bahse konu üretim lisansına göre inşaat öncesi süre 22 ay, inşaat dönemi 38 ay ve tesis tamamlama tarihi ise 21/02/2018 olarak belirlenmiş, inşaat öncesi aşamada gerçekleştirilmesi gereken hususlara yönelik olarak çevresel etki değerlendirme olumlu belgesi ile inşaat ruhsatına ihtiyaç olmadığına dair belge temin edilmiş, tesisin kurulması öngörülen alanın jeolojik bakımdan elverişli olmadığı hakkında jeolojik rapor dilekçe ekine konulmak suretiyle 25/08/2014 tarihinde DSİ’ye başvuruda bulunularak projeden vazgeçildiği bildirilmiş,
6446 sayılı Kanun’un geçici 9. maddesinin birinci fıkrası ile Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin geçici 15. maddesinden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirildiğine ilişkin belgelerin sunulmasına yönelik olarak 26/06/2015 tarih ve E.33629 sayılı işlemle davacı şirkete bildirimde bulunulmuş, davacı şirket tarafından 29/07/2015 tarihinde davalı idareye sunulan dilekçede;
üretim lisansına konu alanın jeolojik bakımdan tesis yapımına elverişli olmadığı gerekçesiyle projenin gerçekleştirilmesinden vazgeçildiği, tesis kurmaya elverişli yeni bir alan belirlenerek üretim lisansına konu projede değişiklik talebiyle 28/07/2015 tarihinde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’ne (DSİ) başvuruda bulunulduğu hususlarına yer verilerek inşaat öncesi sürenin 21/06/2016 tarihine kadar ertelenmesi davalı idareden talep edilmiştir.
Davacı şirketin sözü edilen bildirimlerine istinaden davalı idarenin 26/11/2015 tarih ve 58185 sayılı yazısıyla; davacının talebinin ve proje değişikliğinin mücbir sebep kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği,
yapılan revize çalışmalarının zorunlu olup olmadığı ve üretim lisansı verilen tarihteki duruma göre projenin gerçekleşmesinin mümkün olup olmadığı hakkında DSİ’den bilgi ve değerlendirme istenmiştir.
DSİ tarafından davalı idareye gönderilen 25/02/2016 tarih ve 126429 sayılı yazıda; doğrudan mücbir sebebe yönelik bir değerlendirmeye yer verilmemekle birlikte davacı şirketin iddiaları hakkında,
“Vazgeçme talebine ilişkin Kurumumuz tarafından herhangi bir görüş bildirilmemesi üzerine Şirket tarafından sunulan gerekçe raporuna göre;
Kargaçayı üzerinde 1315,00 m kret kotu ve 1312,00 m talveg kotunda yapılacak olan bent ile alınan sular Şehir Dere üzerinde 1315,95 m maksimum su seviyesi, 1315,10 m kret kotu ve 1312,00 m talveg kotunda inşa edilecek olan regülatöre derive edilecek ve 1715 m CTP boru ile 1210,00 m kotundaki santrale düşürülmek suretiyle 1,441 kurulu güçle yılda toplam 5,290 GWh enerji üretilmesi öngörülmektedir.
Jeolojik ve topoğrafik olumsuzluklar sebebiyle Şirket daha önce Şehir dere ve Kargaçayı birleşim yerinde yapılacak tek regülatör yerine proje için izin verilen kotlar dahilinde daha önceki formülasyonda kullanılmış olan Şehir dere ve Kargaçayı üzerinde olmak üzere iki regülatörün yapımını önermektedir.
Şirket, ilgi (c) yazıda da ifade ettiği heyelan ve toprak kaymalarına ilişkin yaptığı değerlendirmelerde; Şehir Regülatörü ve HES projesinin 2010 tarihli fizibilite raporunda yer alan iletim hattı güzergâhı boyunca duraylılık problemi olduğu, kanal başlangıcında akmalar ve kopmaların olduğu, iletim hattının açık kanal olarak yapılması durumunda maliyetlerin çok artacağı ve projenin ekonomik olmaktan çıkacağını belirterek, iletim hattının dere yatağında CTP boru olarak yapılması durumunda daha mukavemetli ve güzergâh boyunca yapılacak mesnet kütleleri ile olası zemin problemlerinin en aza indirilmesinin düşünüldüğü ifade edilmiştir.
Şirket tarafından bugüne kadar yapılan proje faaliyetleri hakkında Kurumumuza bilgi verilmiştir. Sonuç olarak; ilgi (c) yazı ile Şirketin projeden vazgeçme talebinin Kurumumuz tarafından zımnen reddedilmesi sebebi ile gelinen süreçte Şirketin projenin yapılabilirliğini sağlamak üzere alternatif çalışmalar yaptığı görülmektedir.
Önceki proje formülasyonuna göre daha yapılabilir önerileri içeren gerekçe raporundaki revizyon taleplerinin projenin gerçekleştirilmesine olumlu katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.” şeklinde bilgilere yer verilmiştir.
Davalı idare tarafından yürütülen soruşturma sonucunda, 05/05/2016 tarih ve 6257-12 sayılı dava konusu işlemle; davacı şirketin süre uzatım talebinin reddine, üretim lisansının iptaline, teminat mektubunun irat kaydedilmesine ve davacıların üç yıl süre ile elektrik piyasasında lisans alma, lisans başvurusunda bulunma, lisans başvurusu yapan tüzel kişilerde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olma, yönetim kurullarında görev alma hususlarına yönelik olarak yasaklanmasına karar verilmiştir.
Dava konusu işlemin tesisinden sonra davacı şirket tarafından 02/06/2016 tarihinde DSİ’ye başvuruda bulunularak projenin içinde bulunduğu koşullar ve DSİ nezdinde yürütülen süreç hakkında Enerji Piyasası düzenleme Kurumu’na (EPDK) bilgi verilmesi istenmiş, 26/09/2016 tarih ve 628819 sayılı DSİ işlemiyle,
“Sunulan raporlarda heyelan ve toprak kaymalarından bahsedilmektedir. Proje sahasında yapılan incelemeler neticesinde; regülatör yeri ve iletim hattı boyunca sağ ve sol yamaçlar kumtaşı-marn aradalanması ve bunların fiziksel yollarla aşınmasından oluşan kumlu konilerden oluştuğu, arazi yapısının oldukça dike yakın eğimli ve apik olduğu, inşaat aşaması düşünüldüğünde regülatör yeri ve iletim hattı boyunca kazılara bağlı olarak heyelanlar meydana gelebileceği ve proje alanının potansiyel heyelan alanı olduğu tespit edilmiştir.
Proje sahası ile ilgili yukarıda ifade edilen hususlar dikkate alındığında mücbir sebepten dolayı proje değişikliğine gidilmiş olup davacı şirketin yazı ekinde yer alan gerekçe raporu Kurumumuz tarafından uygun bulunmuştur.” şeklinde ifadelere yer verilerek üretim lisanının iptalinden kaynaklı başvuruların EPDK nezdinde yürütülmesi gerektiği bildirilmiştir. Dava, 05/05/2016 tarih ve 6257-12 sayılı Kurul kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İlgili Mevzuat: 6446 sayılı Kanun’un “Lisans esasları” başlıklı 5. maddesinin 7. fıkrasında,
“Üretim lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişiden, önlisans yükümlülüklerinin yerine getirilmesini müteakiben üretim tesisinin lisansında belirlenen inşaat süresi içerisinde kurulmaması hâlinde irat kaydedilmek üzere, kurulmak istenen üretim tesisinin niteliğine ve büyüklüğüne göre yatırım tutarının yüzde onunu geçmemek üzere teminat mektubu alınır.
Mücbir sebep hâlleri ile lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında üretim tesisinin lisansında belirlenen inşaat süresi içerisinde kurulmaması veya kalan süre içerisinde kurulamayacağının tespit edilmesi hâllerinde lisans iptal edilir ve teminat mektubu irat kaydedilir. Teminatın alınması, niteliği ve süre uzatımı verilmesine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.”;
8. fıkrasında, “Lisansı iptal edilen tüzel kişi, bu tüzel kişilikte yüzde on veya daha fazla paya sahip ortaklar ile lisans iptal tarihinden önceki bir yıl içerisinde görevden ayrılmış olanlar dâhil, yönetim kurulu başkan ve üyeleri, lisans iptalini takip eden üç yıl süreyle lisans alamaz, lisans başvurusunda bulunamaz, lisans başvurusu yapan tüzel kişiliklerde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olamaz, yönetim kurullarında görev alamaz.”;
Geçici 9. maddesinde, “Üretim lisansına dercedilen inşaat öncesi süre içerisinde, üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini ikmal edememiş tüzel kişilere, varsa kalan inşaat öncesi sürelerine ek olarak; yoksa sadece altı ay süre verilir.
Mücbir sebepler dışında bu süre içerisinde de yükümlülüklerini ikmal edemeyen tüzel kişilerin lisansları iptal edilir. Kamu kuruluşlarından elektrik üretim tesisi kurmak üzere redevans usulüyle alınmış kömür sahası için verilmiş lisanslar ile lisansa dercedilmiş inşaat öncesi süre içerisinde yapılması gereken kamulaştırma ve demiryolu rölekasyon işlemleri bu süre içerisinde tamamlanamayacağı Kuruma gerekçeleriyle belgelendirilen ve bu gerekçeleri Kurul tarafından kabul edilen lisanslar için birinci fıkra hükmü uygulanmaz.
Mevcut üretim veya otoprodüktör lisanslarını ya da lisans başvurularını sonlandırmak isteyen tüzel kişilerin bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden bir ay içerisinde Kuruma başvurmaları hâlinde lisansları veya başvuruları sonlandırılarak teminatları iade edilir.” kuralına yer verilmiştir.
02/11/2013 tarih ve 28809 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin;
“Lisans tadil başvurularının incelenmesi, değerlendirilmesi ve sonuçlandırılması” başlıklı 24. maddesinde, lisans sahibinin talep etmesi ve talebinin uygun bulunması veya üretim tesisinin kurulması sürecinde mücbir sebeplerin ortaya çıkması ve bu sebeplerin Kurul tarafından uygun bulunması durumlarında lisansın tadil edilebileceği;
“Yaptırımlar ve lisans iptali” başlıklı 27. maddesinde, mücbir sebep halleri ile lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında üretim tesisinin ilgili lisansta belirlenen inşaat süresi içerisinde kurulmaması veya kalan süre içerisinde kurulamayacağının tespit edilmesi hallerinde üretim lisansının iptal edileceği;
“Yükümlülüklerin ertelenmesi, askıya alınması ve kaldırılması” başlıklı 35. maddesinde, mücbir sebep hallerinde, Kurul kararıyla, lisans sahibinin ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerinin mücbir sebebin etkileri giderilinceye kadar mücbir sebepten etkilendiği oranda ertelenebileceği veya askıya alınabileceği, bir olgunun olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve tüm önlemleri almış olmasına karşın olayın önlenemeyecek, kaçınılamayacak ve öngörülemeyecek nitelikte olması ve bu durumun etkilenen tarafın ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi durumunda mücbir sebebin varlığının kabulü gerektiği;
“Teminatın iadesi ve irat kaydedilmesi” başlıklı 45. maddesinde, üretim tesisinin lisansta belirlenen inşaat süresi içerisinde kurulmaması durumunda mücbir sebep halleri ile lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında Kuruma sunulan teminatın irat kaydedileceği;
“Mevcut lisans sahiplerine altı aylık süre verilmesi” başlıklı Geçici 15. maddesinde ise, “Üretim lisansına dercedilen inşaat öncesi süre içerisinde, üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini ikmal edememiş tüzel kişilere, varsa kalan inşaat öncesi sürelerine ek olarak; yoksa sadece altı ay süre verilir.
Mücbir sebepler dışında bu süre içerisinde de yükümlülüklerini ikmal edemeyen tüzel kişilerin lisansları iptal edilir. Kamu kuruluşlarından elektrik üretim tesisi kurmak üzere redevans usulüyle alınmış kömür sahası için verilmiş lisanslar ile lisansa dercedilmiş inşaat öncesi süre içerisinde yapılması gereken kamulaştırma ve demiryolu rölekasyon işlemleri bu süre içerisinde tamamlanamayacağı Kuruma gerekçeleriyle belgelendirilen ve bu gerekçeleri Kurul tarafından kabul edilen lisanslar için birinci fıkra hükmü uygulanmaz.
Mevcut üretim veya otoprodüktör lisanslarını ya da lisans başvurularını sonlandırmak isteyen tüzel kişilerin bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden bir ay içerisinde Kuruma başvurmaları hâlinde lisansları veya başvuruları sonlandırılarak teminatları iade edilir.” kuralına yer verilmiştir.
Hukuki Değerlendirme: Aktarılan düzenlemeler uyarınca, uyuşmazlığa konu şehir regülatörü ve HES’in, kural olarak, üretim lisansında belirlenen inşaat süresi içerisinde tamamlanması gerekmekle birlikte mücbir sebep hâlleri ile lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler bahse konu kuralın temel istisnalarını oluşturmaktadır.
Somut uyuşmazlıkta, sırasıyla, üretim lisansı temin edildikten sonra tesisin kurulacağı yere ilişkin olarak çevresel etki değerlendirme raporu alındığı, inşaat ruhsatı için yetkili idari merciye başvuruda bulunulduğu, anılan tesisin kurulumu için inşaat ruhsatına ihtiyaç bulunmadığının anlaşıldığı,
tesisin kurulacağı alanın projenin gerçekleştirilmesine imkan vermediğine ilişkin jeolojik rapor eklenmek suretiyle projenin gerçekleştirilmesinden vazgeçildiğinin DSİ’ye bildirildiği, DSİ tarafından anılan başvuruya olumlu veya olumsuz bir cevap verilmediği,
bu arada üretim lisansında inşaat öncesi için öngörülen 22 aylık sürenin dolduğu, davalı idare tarafından inşaat öncesi aşamalara yönelik olarak yürütülen faaliyetlerin bildirilmesinin istendiği, davacı şirket tarafından DSİ’ye başvuruda bulunularak tesisin kurulacağı yeni bir alan belirlenmek suretiyle projede tadilat yapılmasının talep edildiği,
projenin gerçekleştirilmesinden vazgeçildiğine yönelik talebin DSİ tarafından cevapsız bırakılması ve üretim tesisinin kurulması öngörülen alanın jeolojik bakımdan elverişli olmaması nedeniyle inşaat öncesi aşamanın öngörülen sürede tamamlanmadığı hususu ile DSİ’nin uygun bulması üzerine tesisin kurulacağı yeni alana yönelik inşaat öncesi aşamanın tamamlanması için 12 aylık ek süreye ihtiyaç duyulduğunun davalı idareye bildirildiği,
bunun üzerine davalı idare tarafından gecikmenin mücbir sebepten kaynaklanıp kaynaklanmadığı hususunda DSİ’den bir değerlendirme yapılmasının istendiği,
DSİ tarafından mücbir sebep kapsamında doğrudan bir değerlendirme yapılmamakla birlikte süreçteki aksamanın davacı şirketin projeden vazgeçme talebinin cevapsız bırakılmasından kaynaklandığının davalı idareye bildirildiği,
davalı idare tarafından yürütülen soruşturma sonucunda dava konusu kararın alındığı, üretim lisansının iptalinden sonra davacı şirket tarafından yapılan başvuru kapsamında üretim lisansının iptaline neden olan sürecin mücbir sebeplerden kaynaklandığının DSİ tarafından davacı şirkete bildirildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, inşaat öncesi aşamadaki gecikmenin davacı şirketin tesisin kurulması öngörülen alanın elverişli olmadığını ileri sürerek projenin sonlandırılmasına yönelik başvurusunun DSİ tarafından cevapsız bırakılmasından kaynaklandığı, 26/09/2016 tarih ve 628819 sayılı DSİ işleminde inşaat öncesi aşamada karşılaşılan durumun mücbir sebep olarak nitelendirildiği, dolayısıyla dava konusu işlem tesis edilirken idareden kaynaklanan ve makul süreyi aşan gecikmenin bu durumdan etkilenen taraf bakımından haklı sebep teşkil edip etmediği ile üretim lisansına konu tesisin kurulması planlanan alana yönelik somut durumun mücbir sebep hâli olarak kabul edilip edilemeyeceği hususunda gerekli inceleme ve değerlendirmenin yapılmadığı görülmektedir.
Bu itibarla, tesisin kurulacağı alanın jeolojik bakımdan elverişli olmaması ile davacı şirketin proje değişikliği başvurusunun DSİ tarafından uygun bulunması hususları dikkate alındığında,
inşaat öncesi aşamadaki gecikmenin idareden kaynaklanıp kaynaklanmadığına yönelik yeterli araştırma yapılmadan ve mücbir sebebin mevcut olup olmadığı değerlendirilmeden tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk;
davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Karar Sonucu: Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA, 3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacılara iadesine, 4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 29/04/2019 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.
Faydalı Linkler: