İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedeniyle Tazminat Davası
Makale Başlıkları
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedeniyle Tazminat Davası
İş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle tazminat davası, işçinin işyerinde veya işle ilgili olarak uğradığı kaza ya da meslek hastalığı sonucu yaşadığı zararlar ve kayıplar nedeniyle işverenden tazminat talep etmesi sürecidir. İş kazaları ve meslek hastalıkları, çalışanın sağlığına ve maddi durumuna zarar verebilir ve bu durumlar işçi açısından hukuki hakların kullanılmasını gerektirebilir.
İş Kazası Nedir?
İş kazası kasıt olmaksızın işin görülmesi sırasında ortaya çıkan ve kişiler açısından zarara sebep olan olaylardır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. Maddesinde yer alan hususlar iş kazasının unsurlarını öngörmektedir.
İş Kazasının Unsurları Nelerdir?
5510 sayılı kanun gereğince bir kazanın iş kazası sayılabilmesi için;
- Sigortalının işyerinde olduğu zamanlarda,
- İşveren tarafından yürütülen işin icrası sırasında yahut işveren adına bağımsız olarak çalıştığı zamanlarda,
- İşverene bağlı olarak çalışan sigortalının işi icabı başka bir yere gönderildiği sırada iş yapmadığı zamanlarda,
- İşverene bağlı olarak çalışan, çocuk sahibi sigortalı kadının, iş mevzuatına uygun bir şekilde çocuğuna süt verdiği zamanlarda,
- Sigortalının işveren tarafından sağlanan araçlar ile işe ulaşımı yahut işten dönüşü sırasında ortaya çıkan kazalar iş kazası olarak sayılmaktadır.
Meslek Hastalığı Nedir?
Meslek hastalığı sonuçları itibariyle iş kazasıyla benzerlik göstermekle beraber zararın oluşumu açısından farklılık içermektedir. Meslek hastalığı; iş kazasının aksine tek bir hareket sonucu oluşmamakta aksine işin uzun süre icra edilmesi sonucu zarar ortaya çıkmaktadır.
Meslek hastalığına dair düzenlemeler 5510 sayılı kanunun 14. maddesi ve devamında yer almıştır. Kanun kapsamsında meslek hastalığının tanımı, mağdurlara tanınan haklar ve işverenle beraber Sosyal Güvenlik Kurumunun yükümlülüklerini düzenlemiştir.
Bir zararın meslek hastalından kaynaklı ortaya çıktığını söyleyebilmek için zarara sebep olan rahatsızlığın işin sürekli olarak icrasından kaynaklı oluşması gerekmektedir. Zararın ortaya çıktığı zaman önem arz etmemektedir. Zarar sonradan ortaya çıkmış olsa dahi zarar mesleğin icrası sebebiyle ortaya çıkmış ise mağdurların zararın tazminini talep etme hakkı bulunmaktadır.
Meslek Hastalığının Şartları
Sigortalının mesleğini yaparken her gün yerine getirdiği çalışmalar sebebiyle veya işin niteliğinden veya iş koşullarından ötürü yaptığı iş ile bağlantılı olarak ortaya çıkan hastalıkları meslek hastalığı olarak kabul edilmektedir. Sigortalının her hastalığı meslek hastalığı olarak biçimlendirilemez, bir hastalığın meslek hastalığı olarak sayılıp tazminat davasına konu edilebilmesi için şu koşulların bir arada gerçekleşmiş olması gerekir.
İşçilik Koşulu: Meslek hastalığı sebebiyle hak sahibi olabilecek kişiler “sigortalı” olan işçilerdir. İşçi sigortalı olmasa dahi, çalışması ve meslek hastalığı kurumca başka türlü saptanmadığı halde, meslek hastalığı tespit davası açılarak hem sigortalılığın hem de meslek hastalığının tespit edilmesi olağandır.
İşin Yürütümü Esnasında Oluşması Koşulu: Meslek hastalığı işçinin yaptığı iş nedeniyle ortaya çıkmalıdır. Meslek hastalığı ile işçinin yürüttüğü iş arasında bir nedensellik bağı olmalıdır.
Süre Koşulu: Meslek hastalığı işçinin belli bir devamlılığı olan çalışma sürecinde meydana gelmelidir. Ani veya tesadüfi oluşan olaylar sonucunda işçinin bedensel veya ruhsal zarar görmesi “iş kazası” olarak kabul görür. Bu halde iş kazası sebebiyle tazminat davası açılabilir. Meslek hastalığı ise belirli bir zaman sonunda yavaş yavaş bedensel ve ruhsal zararların oluşmasıdır.
Hastalık Koşulu: Meslek hastalığı, Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Yönetmeliği ve Tüzüğü’nde yer alan hastalıklardan olmalıdır. Hastalık, işçiyi bedensel veya ruhsal yönden etkileyerek bir engelliliğe sebep olmalıdır. SGK sağlık raporuyla veya mahkemede açılan bir tespit davasıyla tespit edilmelidir. Yönetmelikte belirlenmiş hastalıklar haricinde herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmaması konusunda çıkabilecek uyuşmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır.
Meslek Hastalığı Tazminat Davasında Zamanaşımı
Meslek hastalığı tazminat davası zamanaşımı süresi 10 yıldır. Tazminat davası zamanaşımı süresi failin ve zararın öğrenildiği tarihten sayılmaya başlanır. Meslek hastalığı tazminat davasında zararın öğrenilmesi kavramı zamanaşımının başlangıcı için önem teşkil etmektedir. Zararın öğrenilmesinden kastedilen; bütün hal ve koşulları ile zararın öğrenilmiş olmasıdır. Bilhassa bedensel zararlarda ancak bakım ve tedavi sonucunda düzenlenen doktor raporuyla zarar belirli bir boyuta ulaşır. Bedensel zararın gelişim gösterdiği durumlarda zamanaşımı başlangıcı olarak “gelişimin tamamlandığı” tarih dikkate alınır. Değişen ve gelişen bir halin oluşmadığı meslek hastalıklarında zamanaşımı meslek hastalığının saptanması itibariyle başlar.
Bildirim yükümlülüğü nedir?
5510 sayılı kanunu uyarınca işverenler, iş kazası gerçekleşmesi durumunda ilgili kolluk kuvvetlere derhal ve ilgili sosyal güvenlik kurumuna ise 3 gün içerisinde durumu bildirmesi gerekmektedir. Fakat iş kazası işverenin kontrolü dışındaki alanlarda meydana gelmiş ise işverenin bildirim yükümlülüğü kazayı öğrendiği andan itibaren ortaya çıkmaktadır. İşverenler bu bildiriyi doğrudan yahut taahhütlü posta yolu ile bildirmesi gerekmektedir.
Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen işverenler için 2 bin Türk Lirası İdari Para cezası öngörülmüştür.
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonucunda Ortaya Çıkabilecek Zararlar Nelerdir?
- İş Görmezlik: Bir iş kazası yahut meslek hastalığı sonucu geçici yahut kalıcı olarak çalışma gücünün kaybı sebebiyle maddi ve manevi zararlar ortaya çıkabilmektedir.
- Ölüm: Ölüm sonucu, hayatının kaybedenin yakınları açısından maddi ve manevi zararlar ortaya çıkabilmektedir.
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sebebiyle Başvurulabilecek Hukuki Yollar Nelerdir?
- İş Kazası ve meslek hastalığı sonucu işveren bildirimi doğrultusunda kolluk kuvvetleri soruşturma başlatır ve soruşturmayı ilgili savcılık makamı yürütür.
- İş Kazası ve Meslek hastalığı sonucu mağdurlara, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından aylık ödenek bağlanması durumunda kurum kusuru oranında ilgililere rücu davası açabilmektedir.
- İş kazasının yahut meslek hastalığı sebebiyle ölüm söz konusu olur ise vefat edenin mirasçıları ortaya çıkan maddi ve manevi zararın tazmin edilmesini talep edebilirler.
Tazminat Davasında Talep Edilebilecekler nelerdir?
Kaza yahut meslek hastalığı sonucu yaralanma meydana gelmiş yahut çalışma gücü kaybedilmiş ise Sosyal Güvenlik Kurumundan;
- Hastane masraflarının karşılanması,
- Zararın sebep olduğu kazanç kayıpları,
- Çalışma gücünün yitirilmesinden doğan zararlar,
- Çalışma gücünün kaybedilmesinden kaynaklanan zararlar,
- Ortaya çıkan zarardan ötürü, mağdurun manevi olarak yaşadığı acı, elem, keder giderilmesi talep edilebilmektedir.
Kaza veya meslek hastalığı sonucu ölüm meydana gelmiş ise ölenin mirasçıları Sosyal Güvenlik Kurumundan;
- Cenaze masraflarını,
- Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün yitirilmesinden kaynaklı zararlar,
- Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin uğradıkları zararları Sosyal Güvenlik kurumundan talep edebilirler.
Covid-19 Meslek Hastalığı Sayılıyor Mu?
Covid-19’un hayatımıza girdiği günden itibaren sağlık çalışanları hastalık ile mücadelede daima en ön safta yer almışlardır. Bu sebepten ötürü Covid-19’un sağlık çalışanları için meslek hastalığı sayılması gerektiği savunulmaktadır. Bu hususta en büyük tartışma illiyet bağı açısından söz konusu olmuştur Türk Tabipler Birliğinin Yoğun çabaları sonucu günümüzde, mesleğini icra etmesi sebebiyle Covid-19’a yakalanan sağlık çalışanları için Covid-19 meslek hastalığı olarak kabul edilmektedir. Bu husus diğer meslek grupları için henüz söz konusu değildir.