Devlet Memurlarının Kademe Ve Derece İlerlemesi
Makale Başlıkları
Devlet Memurlarının Kademe Ve Derece İlerlemesi
Devlet Memurlarının Kademe ve Derece İlerlemesi konusu, kamuda çalışan bireyler için hayati bir önem taşımaktadır. Türkiye’de kamu personeli sistemini derinden etkileyen bir faktördür.
Kamu hizmetinde çalışan her devlet memuru, kariyerinde ilerlemenin ve mesleki gelişim göstermenin önemini çok iyi bilir. Bu ilerlemenin temelini kademe ve derece yükseltileri oluşturur. Türkiye’de devlet memurlarının kariyer yollarını şekillendiren bu süreçler, Devlet Memurları Kanunu (DMK) ile düzenlenmiştir.
Devlet memurları için kademe ilerlemesi ve derece yükseltme süreçleri, kariyer gelişiminde hayati rol oynar. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, disiplin cezası almayan memurlar, hizmet yıllarına ve mevcut performans durumlarına bağlı olarak belirli kriterlere ulaştıklarında kademe ilerlemesi ve derece yükseltme hakları kazanır.
Bu süreçler, Devlet Personel Başkanlığı tarafından düzenlenmiş olup, memurun kariyer yolculuğunda önemli dönüm noktalarıdır. Kademe ilerlemesi, memurun aynı derece içindeki görev süresini ve tecrübesini, derece yükseltme ise genel olarak memurun kariyer basamaklarında yukarı çıkmasını ifade eder. Her iki süreç de memurun maaşında ve özlük haklarında iyileştirme sağlar.
Atamaya yetkili amir, memurun bu ilerlemelerini onaylama merciidir. Bu süreçte, memurun yıllık hizmet performansı ve disiplin durumu dikkate alınır. Birinci dereceye ulaşmak için gereken minimum hizmet yılı ve kademe ilerlemeleri, memurun kariyerindeki ilerlemeyi somut bir şekilde gösterir.
Bu, memurların motivasyonunu artırır ve kamu hizmetlerinin kalitesini yükseltmeyi amaçlar.
Derece ve kademesinin ilerlemesi, memurların mesleki gelişimine katkıda bulunurken, aynı zamanda daha verimli ve etkili bir kamu yönetimi sağlar.
Bu nedenle, kademe ilerlemesi ve derece yükseltme, kamu sektöründe çalışan her birey için büyük önem taşır ve kariyer yollarını doğrudan etkiler.
Öncelikle, kademe ve derece ilerlemesi nedir, bu süreç nasıl işler sorularına yanıt arayalım. Kademe ilerlemesi, devlet memurlarının belirli bir çalışma süresini tamamlamasıyla gerçekleşir. Derece ilerlemesi ise daha çok memurun mesleki bilgi ve tecrübesinin artmasıyla ilişkilidir. Her iki süreç de memurun maaş ve özlük haklarında iyileştirmeler sağlar.
Bu ilerlemelerin hukuki dayanağı, DMK’nın ikinci bölümünde yer alır. 64. ve 71. maddeler, ilerleme ve yükselmeleri detaylandırır.
Kanun, memurların kariyer yollarını net bir şekilde çizer ve adil bir ilerleme sistemi sunar. Bu düzenlemeler, memurların motivasyonunu artırır ve mesleki gelişimlerine katkı sağlar.
MDM Hukuk Bürosu olarak, bu süreçlerin önemini ve etkilerini vurgulamak isteriz. Kademe ve derece ilerlemesi, memurların kariyer gelişiminde kritik bir rol oynar. Bu ilerlemeler, memurlara daha iyi maaş ve özlük hakları sunar. Aynı zamanda, kamu hizmeti kalitesini artıran bir motivasyon kaynağıdır.
Kademe ve derece ilerlemesi süreçleri, memurların mesleki gelişimini teşvik eder. Bu süreçler, memurlara daha yüksek sorumluluklar alma ve kariyerlerinde ilerleme fırsatı sunar. Sonuç olarak, devlet memurlarının kariyer gelişimi, bu sistemle desteklenir ve teşvik edilir.
Devlet memurlarının kademe ve derece ilerlemesi ile ilgili daha fazla bilgi almak için iletişim sayfamızdan bizlere ulaşın.
Memur Ne Demektir?
DMK madde 4’e göre Kamu hizmetleri; memurlar, sözleşmeli personeller, geçici personeller ve işçiler tarafından sürdürülür.
Memur: Devlet ve kamu tüzel kişilikleri tarafından yürütülen genel idare esasları çerçevesinde asli ve sürekli hizmetleri yerine getirmekle görevlendirilen kişiler, memur olarak nitelendirilir. Bu tanım, devletin ve diğer kamu kurumlarının işleyişi için hayati öneme sahip olan görevleri ifa eden bireyleri kapsar.
Bu Kanun kapsamında, belirli bir kuruluş biçimi gözetilmeksizin, kamu hizmetlerinin gerçekleştirilmesinde görev alan kişiler memur statüsünde değerlendirilir.
Ayrıca, genel politika belirleme, araştırma, planlama, programlama, yönetim ve denetim gibi kritik görevlerde bulunan ve yukarıda belirtilenler dışında kalan kurumlarda çalışan kişiler de bu kanun gereğince memur sayılır.
Bu açık tanım, kamu hizmetlerinin çeşitliliğini ve memurların bu hizmetlerin yürütülmesindeki merkezi rolünü vurgular. Memur kavramı, sadece geleneksel kamu hizmetleriyle sınırlı kalmayıp, genel yönetim ve denetim görevlerini de içerir. Bu geniş kapsam, devletin ve kamu kurumlarının, toplumun ihtiyaçlarını karşılamada esnek ve etkili olmasını sağlar.
MDM Hukuk Bürosu olarak, memurluk statüsünün anlaşılması, kamu hizmetlerinin etkin bir şekilde yürütülmesi için büyük önem taşır. Bu tanım, kamu görevlilerinin sorumluluklarını ve hizmetlerin sunumundaki rollerini netleştirir. Kamu hizmetlerinin kalitesi ve etkinliği, bu görevleri yerine getiren bireylerin bilgi, beceri ve adanmışlığına bağlıdır.
Memur tanımının geniş kapsamlı olması, devletin ve kamu kurumlarının çeşitli alanlardaki hizmetlerini kapsayıcı bir şekilde yürütmesine olanak tanır. Bu tanım, aynı zamanda, kamu hizmetlerinin sürekliliği ve kalitesinin korunmasında memurların oynadığı kritik role dikkat çeker. Memurlar, kamu hizmetlerinin etkili, adil ve kesintisiz bir şekilde sunulmasında merkezi bir rol oynar.
Derece ve Kademe Ne Demektir?
Derece: Memurun öğrenim durumu ve hizmet yılları dikkate alınarak bulunduğu konumdaki statüsünü ifade eder. Kadro derecesi ise atanılmış veya halihazırda işgal edilmekte olan kadronun karşılığında devletin memura tahsis etmiş olduğu rakamı ifade etmektedir.
Kademe: Memurun derece içinde, görevinin öneminde veya sorumluluğunda bir artış olmadan memurun almış olduğu aylıktaki ilerlemelerdir.
Memurun kademe ilerlemesinin gerçekleşebilmesi için bulunduğu kademede en az bir 1 çalışmış olması ve bulunduğu derecede ilerleyebileceği bir kademenin bulunması şartları aranacaktır.
Devlet Memurlarının Kademe İlerlemesi Nedir Ve Nasıl Olur?
DMK m.72 ‘’Yer Değiştirme Suretiyle Atanma’’ gereği mecburi ve sürekli görevle atanan memurlara ‘’kalkınmada birinci sırada yer alan ve öncelikli olan bölgelerde’’ bulunan memurlara bahsedilen bu yerlerde çalışan kişilere her 2 yıl için bir kademe ilerleme hakkı tanınmaktadır. Yıllık izinde geçen süreler de fiili çalışmaya dahil kabul edilmektedir.
Bununla birlikte son 8 yıl içerisinde herhangi bir disiplin cezası almamış olmak şartı ile memura kademe ilerlemesi uygulanabilecektir. Peki bu kademeleri kim uygular? Kademe ilerlemesiyle ilgili olarak yetkili bir onay mercii bulunmaktadır. Bu kişiler atamaya yetkili amirlerdir.
Memur kademe ilerlemesine hak kazanamadıysa çalıştıkları kurumlar tarafından her ay düzenli olarak alınacak toplu onaylara tabiidirler.
Kademe ilerlemesi yapmış sayılanlardan ilerlemeye hak kazanmadıkları sonradan tespit edilen memurların ise kademe ilerlemeleri, ilerlemiş sayıldıkları tarihten geçerli olmak üzere iptal edilecektir.
Devlet Memurlarının Kademe İlerlemesini incelerken DMK madde 64’ü baz alarak ilgili maddenin lafzına göre değerlendirme yapmış bulunmaktayız.
2011 yılında yapılan değişiklikle madde 64 ün kapsamı değişmiş olup 2011 Şubat ayının 13 ü öncesi dönemde 6 yıllık sicil değerlendirmesi 90 puan ve üzeri olan memurlara bu başarılarının karşılığı olarak kademe ilerlemesi hakkı tanınmaktaydı.
Günümüzde ise son 8 yıllık fiili çalışma hayatında disiplin cezası almayan kişilerin kademe ilerlemesine hak kazanacağını ifade etmiştik. Bu aralıkta geçiş hükümleri şeklinde sayılacak geçici madde düzenlenmiştir.
Geçici madde 36’ya göre
“Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce muhafaza edilmiş olan sicil dosyaları, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen 5 yılın sonuna kadar muhafaza edilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce olumsuz sicil almış olan memurların itirazları ve bu itirazların sonuçlandırılması hakkında, 657 sayılı Kanunun bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla değiştirilen veya yürürlükten kaldırılan sicile ilişkin hükümleri uygulanır.” şeklinde ifadeye yer verilmiştir.
Bu hususa ek olarak bu maddenin yayımlandığı tarihten önceki son 6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olanlar bir kademe ilerlemesi uygulamasından yararlanmamış olan memurlar hakkında, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla değiştirilen 64 üncü maddenin ikinci fıkrasının değişiklikten önceki hükmü uygulanır.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla değiştirilen 64 üncü maddenin dördüncü fıkrasında yer alan sekiz yıllık süre, ilk sekiz yıllık dönem için, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki;
a) Son beş yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için üç yıl,
b) Son dört yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için dört yıl,
c) Son üç yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için beş yıl,
d) Son iki yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için altı yıl,
e) Son sicil notu doksan ve daha yukarı olanlar için yedi yıl, olarak uygulama alanı bulacaktır.
Devlet Memurlarının Derece Yükselmesinin Usul Ve Şartları Nelerdir?
Devlet Memurlarının derece yükselmesi yapabilmesi için gerekli şartları kapsayan ilgili Devlet Memurları Kanunun 68. maddesinde detaylı bir düzenleme yapılmıştır.
Buna göre öncelikle derece yükselteceği üst derecede niteliğe uygun bir pozisyon ve boş bir kadronun bulunması gerekmektedir. Bununla beraber memurun kendi derecesi içerisinde en az 3 yıl ve bu derecenin de kademeleri içerisinde bulunan 3. Kademesinde en az 1 yıl fiili çalışma olarak bulunmuş olma şartı aranmaktadır. Bir başka husus ise memurun kadronun tahsis edeceği üst derece için öngörülen niteliklere uygun olmasıdır.
Bir diğer husus ise Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir oluşudur. Ancak bununla ilgili olarak atamanın yapılabilmesi için memurun;
a)1 inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl,
b)1 inci ve 2nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl,
c)3 üncü ve 4 üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl, hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şartı aranmaktadır.
Lisans eğitimi süresini 4 yıldan az süreli yükseköğrenim şeklinde tamamlamış olanlar için yani ön lisans mezunları için bu sürelere iki yıl ilave edilecektir. Yani örneğin 1 inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl değil 14 yıl şartı aranacaktır.
Bu bağlamda alt derecelerden üst derecelere atama işlemi idarenin takdirine bağlıdıydı. Atamalar bu takdire göre yapılırdı. Şartı her sağlayan memura bu bir hak olarak verilmemişti. İdare bu yetkiyi sınırlı sayıda kullanabilmektedir.
Emsal Yargı Kararları
Danıştay 12. İdari Dava Dairesi, E. 2021/7714 K. 2022/4031 T. 21.6.2022
Bununla birlikte, anılan Kanun’un 67. maddesinde, 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’yle yapılan ve 01/01/2002 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle; madde metninde yer alan “yükseltilebilir” ibaresi, “yükseltilir” şeklinde değiştirilerek, derece yükseltilmesi hususunda idareye tanınan takdir yetkisi kaldırılmış ve bağlı yetkiye dönüştürülmüştür.
Ayrıca, aynı Kanun’a eklenen Geçici 33. madde ile de, 01/01/2002 tarihinden önce, diğer şartları taşımakla birlikte üst derecelerde kadro olmadığı için derece yükselmesi yapamamış olan memurlardan, birden fazla üst derecelere yükselebilecek durumda olanların kazanılmış hak aylıklarının, 01/01/2002 tarihinden itibaren her yıl azami bir derece uygulanmak suretiyle kademeli olarak yükseltilmesi hükme bağlanmıştır.’’ Şeklinde ifadeler bulunmaktadır.
Bahsedilen sürelerin hesaplanmasında Yasama Organı üyeliğinde, belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dâhil yedek astsubaylık ve yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı ile yükseköğrenim gördükten sonra özel kurumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin;
Başbakanlık ve bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşlarının müsteşar ve müsteşar yardımcıları ile en üst yönetici konumundaki genel müdür ve başkan kadrolarına atanacaklar için tamamı, diğer kadrolara atanacaklar için altı yılı geçmemek üzere dörtte üçü dikkate alınarak işlem yapılacaktır.
Belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde geçen hizmet sürelerinin tamamının değerlendirmeye tabii tutulması ile üst kadrolara atanmada bu statülerde geçen hizmet süreleri ilk kez bu madde kapsamında değerlendirmeye alınmıştır bundan dolayı üst derecelere atanmada dikkat edilecek bir husus olmuştur.
Bu sürenin hesabına ek olarak 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi kapsamında olan kurumlarda fiilen çalışılan süreler de dahildir.
Devlet Memuru Kanunun bahsettiğimiz ilgili madde aralığındaki (64-71) ek paragraflara da göz atabilirsiniz.
Son olarak Devlet Memurunun üst dereceli bir kadroya ataması gerçekleştiğinde, kişi bu kadroda bulunduğu süre boyunca ataması gerçekleştirilen kadrodaki memurlara sunulan tüm haklardan faydalanabilecektir. Kişi zam, tazminat, döner sermaye, aylık vb ödemeleri bu kadro ve dereceden tahsil edecektir.
Ankara Bölge İdare Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesi, E. 2020/524 K. 2020/1044 T. 23.10.2020
Dava dosyasının incelenmesinden; davacının 4.1.2010 tarihinde uzman unvanıyla, aday memur olarak ilk atamasının yapıldığı, 4.3.2011 tarihinde asaleten tasdikinin yapıldığı,
4.11.2013-5.5.2014 tarihleri arasında askerlik görevi dolayısıyla aylıksız izne ayrıldığı,18.1.2019 tarihinde, aday memurlukta geçen sürenin ve askerlik hizmetinde geçen sürenin 657 sayılı Kanunun 64. maddesinin 4 fıkrası ve geçici 36. madde kapsamında ek kademe verilmesi için gerekli sürede dikkate alınması istemiyle yaptığı başvurunun 5.2.2019 tarih ve E.322689 sayılı işlemle reddedildiği,
bu işlemin iptali istemiyle görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinden, 657 sayılı Kanunun 64. maddesi uyarınca, devlet memurlarına fazladan bir kademe verilebilmesi için devlet memurlarının fiilen çalışmalarının gerekli olduğu, bu anlamda askerlik nedeniyle aylıksız izinde geçen sürenin bu kapsamda değerlendirilmesi mümkün değil ise de,
aday memurların kendileri için getirilen özel hükümler dışında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun diğer hükümlerine tabi olduğu açık olup;
adaylık süresine ilişkin olarak davacı hakkında düzenlenen sicilin 90 puan üzerinde olduğu hususu da dikkate alındığında, davacının başvurusunun adaylık süresi dikkate alınarak kademe verilip verilmeyeceği hususu değerlendirilmesi gerekirken,
aksi yönde tesis edilen, dava konusu işlemde hukuka uyarlık, davanın reddi yönündeki mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; istinaf başvurusunun kabulü ile istinafa konu idare mahkemesi kararının kaldırılmasına; dava konusu işlemin iptaline;
mahkeme ve istinaf safhalarında davacı tarafından yapılan ve aşağıda dökümü gösterilen toplam 590,90 yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine;
posta gideri avansından artan miktarın davacıya iadesine 23/10/2020 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.